W piątek, 14 marca 2025 r. w sali audytoryjnej Centrum Ecotech Complex UMCS, przy ulicy Głębokiej 39 odbyło się I Międzynarodowe Forum „Prawnicy – NGO” pod hasłem „Budujemy drogę do współpracy”, zorganizowane przez Okręgową Izbę Radców Prawnych (OIRP) w Lublinie, Fundację Znam Prawo oraz Urząd Miasta Lublin.
Celem wydarzenia było wypracowanie nowych standardów współpracy między prawnikami a organizacjami pozarządowymi (NGO). Spotkanie zgromadziło prawników, przedstawicieli NGO oraz ekspertów zaangażowanych w działalność pro bono i współpracę międzysektorową.
Przebieg
Konferencja rozpoczęła się o godzinie 9:00. Prowadzący spotkanie: Pani Magdalena Nurzyńska-Sawicka i Pan Konrad Makarewicz powitali przybyłych gości, wśród których znaleźli się: Prorektor ds. Ogólnych UMCS – dr hab. Arkadiusz Bereza, prof. UMCS, Dziekan Rady Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie – dr Anna Fermus-Bobowiec, Dziekan Wydziału Prawa i Administracji – dr hab. Jarosław Kostrubiec, prof. UMCS, Zastępca Prezydenta ds. Oświaty i Wychowania Urzędu Miasta Lublin – Mariusz Banach, Dyrektor Centrum Współpracy Międzynarodowej Urzędu Miasta Lublin – Krzysztof Stanowski, Przedstawiciel Rzecznika Finansowego – Przemysław Wymiatał, Przedstawiciel Rzecznika Praw Dziecka – Michał Żłobecki, Prodziekan Wydziału Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji KUL – dr hab. Beata Kucia-Guściora, prof. KUL, Przedstawiciel Studenckiej Poradni Prawnej KUL – dr Piotr Pomorski, Koordynator ds. Mediacji przy Sądzie Okręgowym w Lublinie – Sędzia Małgorzata Kowalska, Przedstawiciele Prezydium Okręgowej Izby Radców Prawnych – mec. Monika Kępa i mec. Marek Mazur, Prezes Fundacji Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie „Znam Prawo” – r.pr. Katarzyna Jurzysta, Dyrektor Biura Terenowego Agencji ONZ ds. Uchodźców, (UNHCR) w Lublinie – Marco Procaccini.
Spośród mówców inauguracyjnych, którzy podkreślali znaczenie współpracy pomiędzy światem prawniczym i organizacjami pozarządowymi, jako pierwszy głos zabrał gospodarz miejsca – Prorektor ds. Ogólnych UMCS – dr hab. Arkadiusz Bereza, prof. UMCS. Powitał on uczestników w imieniu Jego Magnificencji Rektora UMCS prof. dr hab. Radosława Dobrowolskiego oraz całego Kolegium Rektorskiego.
Jak powiedział:
„Spotkanie to jest taką wyjątkową płaszczyzną dialogu, który służy wymianie doświadczeń, likwidacji barier – o ile one w ogóle jeszcze istnieją – oraz poszukiwaniu najlepszych rozwiązań w zakresie współpracy prawników z sektorem organizacji pozarządowych”.
O wygłoszenie kilku słów poproszono również Panią Dziekan Rady Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie – dr Annę Fermus-Bobowiec:
„(…) jako samorząd zawodowy radców prawnych doskonale rozumiemy, jak istotna jest rola prawnika w budowaniu sprawiedliwego i dostępnego dla społeczeństwa systemu prawnego, dlatego też z ogromnym entuzjazmem – kiedy sama inicjatywa narodziła się w zeszłym roku – nasza izba włączyła się w organizację i forum, i w inicjatywę nawiązania tego typu współpracy”.
Zastępca Prezydenta ds. Oświaty i Wychowania Urzędu Miasta Lublin – Mariusz Banach:
„My samorządowcy zdajemy sobie sprawę z tego, że jednym z najważniejszych zadań, jakie przyszło nam realizować jest integracja społeczności (…) a nie ma do tego dzisiaj ani lepszego, ani nawet innego narzędzia niż organizacje pozarządowe. (…) My w Lublinie mamy kapitalne doświadczenia współpracy z NGO’s-ami (…)”.
Jako ostatni, głos zabrał Dziekan Wydziału Prawa i Administracji – dr hab. Jarosław Kostrubiec, który podkreślił kluczową rolę kształcenia i „przygotowania studentów nie tylko do pracy w zawodzie, ale także do pełnienia roli aktywnych obywateli, którzy angażują się w działalność pro bono i wspierają organizacje pozarządowe”, jak dalej wskazał „wielu studentów wykazuje chęć zdobywania doświadczenia poprzez praktyki i wolontariat w organizacjach społecznych”. Wyraził przekonanie, że „spotkanie przyczyni się do rzeczywistych zmian w podejściu do współpracy między prawnikami a organizacjami pozarządowymi, jednocześnie poszerzając perspektywy edukacyjne studentów”.
Merytoryczna część programu składała się z czterech elementów tematycznych. Niektóre prelekcje odbywały się w języku angielskim. Organizator zapewnił tłumaczenie symultaniczne, z którego można było skorzystać po pobraniu dedykowanej aplikacji na własne urządzenie mobilne.
Równolegle, piętro niżej odbywała się prezentacja organizacji pozarządowych. Swoje stoiska przygotowali:
- Polski Związek Niewidomych Okręg Lubelski,
- Stowarzyszenie Na Rzecz Osób z Niepełnosprawnościami „KANONIKOS”,
- Stowarzyszenie Modrzew – Ośrodek Wsparcie Ekonomii Społecznej,
- Fundacja Sempre a Frente,
- Fundacja Instytut na Rzecz Państwa Prawa,
- UNHCR (ang. United Nations High Commissioner for Refugees) – Agencja ONZ ds. Uchodźców. Przedstawicielstwo w Polsce.
Część I - wyzwania i oczekiwania
Pierwsza część Forum koncentrowała się na praktycznych aspektach współpracy pomiędzy prawnikami a organizacjami NGO. Rozpoczęła ją prezentacja r. pr. Sylwii Brzezińskiej, przewodniczącej Komisji OIRP ds. Współpracy z Organizacjami Pozarządowymi, która podsumowała dotychczasową działalność Strefy Dialogu, stanowiącej przestrzeń do wypracowywania wspólnych inicjatyw pomiędzy radcami prawnymi a organizacjami.
Podczas drugiego wystąpienia prelegenci: r. pr. Paulina Masłowska (Krajowa Izba Radców Prawnych) oraz r. pr. Patrick Radzimierski (Senior Counsel w Dentons Europe Dąbrowski i Wspólnicy sp. k.) – omówili najczęstsze wyzwania, z jakimi borykają się organizacje pozarządowe przy nawiązywaniu współpracy z prawnikami. Zwrócono uwagę na bariery komunikacyjne, a także na oczekiwania i potrzeby obu stron, w tym na elementy, mogące zachęcić prawników do angażowania się w działalność pro bono na rzecz NGO.
Podczas sesji pytań i odpowiedzi, szczególnie problematyczna okazała się nieobecność na wydarzeniu tłumacza PJM. Jedna z uczestniczek – osoba z niepełnosprawnością słuchu, próbowała zadać pytanie w języku migowym, jednak spotkała się z niezrozumieniem, co wymusiło konieczność obustronnej komunikacji pisemnej przy użyciu smartfonu i życzliwym wsparciu prowadzącej wydarzenie. Tego rodzaju komunikacja uniemożliwia jednak aktywny, dynamiczny udział w dyskusji, jest niewygodna i ma swoje ograniczenia.
Jednak zadane pytanie wywołało na sali żywą dyskusję pomiędzy publicznością i prelegentami. Uczestniczka uzyskała potwierdzenie, że brak tłumacza języka migowego jest częstym problemem w kontekście spraw prawnych. Zaświadczyli to również niezależnie od siebie – obecni na sali – prawnik oraz sędzina, przy czym mecenas przytoczył sytuację zawodową, w której rolę tłumacza na rozprawie sądowej pełniła rodzina osoby g/Głuchej.
Część II - międzynarodowe wzorce współpracy
W drugiej części Forum goście mogli zapoznać się z międzynarodowymi wzorcami współpracy między prawnikami a organizacjami pozarządowymi. Prezentację w języku angielskim wygłosiły: obecna stacjonarnie Elisa Pothee (Program Assistent – KIND) i obecna online Giulia Patane (Program Director: Europe ITA – PILnet), które przedstawiły przykłady z różnych części Europy, ilustrując skuteczne modele współpracy oraz sposoby zachęcania prawników do angażowania się w sprawy pro bono.
Kolejnym tematem była rola prawników w organizacjach pozarządowych, w tym wpływ ich działalności na skuteczność funkcjonowania NGO. Ewa Ostaszewska-Żuk (Helsińska Fundacja Praw Człowieka), Justyna Szafranek (Polski Związek Niewidomych Okręg Lubelski) oraz Marta Szczodrak (Fundacja Sempre a Frente) podzieliły się swoimi doświadczeniami, dotyczącymi praktycznej współpracy pomiędzy reprezentowanymi przez siebie organizacjami i prawnikami.
Część III - warsztaty
W trzeciej części Forum uczestnicy wzięli udział w anglojęzycznym warsztacie, który dotyczył budowania trwałych i zdrowych relacji pomiędzy prawnikami a organizacjami NGO. Liliana Todorovic, psycholog i psychoterapeutka, przeprowadziła sesję online na temat przeciwdziałania wypaleniu zawodowemu, wskazując na sposoby i metody utrzymania motywacji i energii w pracy pro bono.
Część IV - panel dyskusyjny
Na zakończenie dnia odbył się bardzo interesujący panel dyskusyjny, moderowany przez r. pr. Sylwię Brzezińską, który zgromadził przedstawicieli różnych organizacji. W dyskusji uczestniczyli:
- Marlena Wiater ze Stowarzyszenia Modrzew – Ośrodek Wsparcia Ekonomii Społecznej,
- Krzysztof Stanowski (Dyrektor Centrum Współpracy Międzynarodowej UM Lublin),
- Marieanne McKeown (KIND, PILnet),
- Michał Żłobecki z Biura Rzecznika Praw Dziecka,
- Marta Szczodrak z Fundacji Sempre a Frente,
- Michał Dyś z Kancelarii Radców Prawnych Jakubowska, Dyś i Wspólnicy.
Dyskutowano o różnych aspektach współpracy prawników z organizacjami pozarządowymi, wymieniając doświadczenia i pomysły na przyszłość. Uczestnicy panelu wielokrotnie podkreślili brak zintegrowanej bazy danych organizacji pozarządowych oraz prawników, a także brak platformy do wymiany informacji między tymi dwoma grupami. Zwrócono także uwagę na rolę mediów społecznościowych w dzisiejszym świecie, konieczność obecności w przestrzeni internetowej oraz wyzwań związanych z dotarciem do odbiorców w zalewie informacji medialnych. Wskazano na znaczenie tzw. „reklamy szeptanej” w polecaniu prawników. Paneliści, reprezentujący zarówno prawników, jak i organizacje pozarządowe, podkreślali chęć wzajemnych spotkań, ale zauważyli brak odpowiednich platform do wymiany informacji i sieciowania. W odpowiedzi, Pani Marta Szczodrak z Fundacji Sempre a Frente zaprosiła do udziału w inicjatywie organizowanej przez Jej fundację w przestrzeniach miasta Lublin, pod nazwą „ŚniadaNGO”. Pozwala ona przedstawicielom organizacji pozarządowych – w myśl powiedzenia „jakie śniadanie, taki cały dzień” – spotkać się w nieformalnej atmosferze, podczas wspólnego posiłku, aby współpracować przy wspólnych projektach.
W sesji pytań i odpowiedzi, autorka niniejszej relacji postanowiła zabrać głos. Wskazała na dział „Baza Wiedzy” w Biuletynie Informacyjnym niepełnosprawnilublin.pl, jako źródło informacji o organizacjach pozarządowych działających na rzecz osób z niepełnosprawnościami w województwie lubelskim. Ta sugestia spotkała się z pozytywnym odbiorem i zainteresowaniem w pokonferencyjnych rozmowach. Fotoreporterka dodała, że w kwestii miejsc, służących nawiązywaniu wzajemnych relacji, warto zwrócić uwagę na dwudniową konferencję „Lubelskie Forum NGO / Lubelskie Forum Inicjatyw Pozarządowych” organizowaną przez Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Lublinie. Wydarzenie od kilku już lat stanowi platformę spotkań wielu środowisk. Zaznaczyła także, że na każdym szczeblu samorządowym – w urzędach gmin, miast, województw a także w PFRON – istnieją stanowiska urzędnicze odpowiedzialne za współpracę z NGO, co może stanowić ważne źródło informacji o organizacjach.
Podsumowanie
Wydarzenie było prawdziwą przestrzenią dialogu, w której omawiano najważniejsze wyzwania związane z integracją prawników z organizacjami pozarządowymi. Część merytoryczna, obejmująca prelekcje i warsztaty, dostarczyła wielu cennych informacji na temat praktycznych aspektów współpracy oraz najlepszych praktyk z Europy, a także wyzwań, które pojawiają się na styku dziedziny prawa i działalności społecznej.
Niezwykle poruszającym momentem była dyskusja o barierach komunikacyjnych, w tym brak tłumaczy PJM, która uwidoczniła trudności w pełnym włączeniu osób z niepełnosprawnością słuchu w dialog na temat dostępu do pomocy prawnej. Taki głos może stanowić istotny impuls do dalszych działań na rzecz inkluzyjności w przestrzeni prawnej i ogólnospołecznej.
Pozwolę sobie wyrazić głęboką nadzieję, że zgodnie ze złożoną deklaracją organizatorów, z którymi udało mi się przez chwilę porozmawiać, w przyszłości zapewniona zostanie pełna dostępność wydarzenia dla osób z różnymi rodzajami niepełnosprawności, ze szczególnym uwzględnieniem wsparcia tłumacza języka migowego oraz dostosowaniem komunikacji do potrzeb wszystkich uczestników. Ponieważ to pierwsze takie Forum „Prawnicy – NGO…”, organizatorzy szczerze przeprosili za zaistniałą sytuację, wyrażając gotowość do wdrożenia zmian w przyszłości, aby zapewnić równość dostępu do wiedzy i współpracy dla wszystkich zainteresowanych.
Zorganizowana konferencja stanowi niezwykle cenną inicjatywę na mapie lubelskich wydarzeń środowiskowych. W przyszłości może stać się kluczową platformą wymiany doświadczeń i najlepszych praktyk między przedstawicielami sektora prawniczego a organizacjami pozarządowymi, miejscem, gdzie wypracowywane będą innowacyjne rozwiązania na rzecz współpracy pro bono, a także spoiwem łączącym lokalne i międzynarodowe inicjatywy w tej dziedzinie. To wydarzenie ma potencjał, by z czasem stać się jednym z najważniejszych punktów na liście wydarzeń pro bono i współpracy międzysektorowej w regionie.
Galeria zdjęć
Tekst i foto: Wiktoria Kwiecień