Uroczysta Gala wieńcząca projekt „Wzajemnie pomocni… w trosce o zdrowie psychiczne” odbyła się ponad miesiąc temu, bo dnia 15. XII. 2015 r.
Jest już zatem najwyższy czas, aby pokusić się o podsumowanie tego, zrealizowanego przez Miasto Lublin we współpracy z Charytatywnym Stowarzyszeniem Niesienia Pomocy Chorym „MISERICORDIA”, Lubelskim Stowarzyszeniem Rodzin „Zdrowie Psychiczne” i Lubelskim Stowarzyszeniem Ochrony Zdrowia Psychicznego oraz z udziałem członków Lubelskiego Stowarzyszenia JESTEŚMY, przedsięwzięcia. Projekt ten – obok szeregu innych, realizowanych w minionych latach inicjatyw – urzeczywistniony został w miesiącach IX.-XII. 2015 r. w ramach programu MPiPS „Oparcie Społeczne dla Osób z Zaburzeniami Psychicznymi”.
Spośród podjętych działań na pierwszym miejscu wymienić należy utworzenie grupy aktywności społecznej osób z zaburzeniami psychicznymi. Pod tą techniczną nazwą kryje się szereg przeprowadzonych dwuosobowo – przez przedstawiciela grona terapeutów psychiatrii i osobę chorującą psychicznie – spotkań z młodzieżą szkół ponadgimnazjalnych i studencką. Podkreślić wypada absolutną nowość tej formy przełamywania dotykających osoby chorujące barier na gruncie lubelskim. Możliwość podzielenia się przez pacjentów doświadczeniem kryzysu psychicznego to szansa przełamania niejednego tabu, związanego z funkcjonowaniem takich osób w społeczeństwie. To zarazem szansa dostrzeżenia i zdystansowania się wobec dzielonych przez tak wielu z nas błędnych stereotypów, dotyczących rzekomej nieużyteczności osób chorujących, zagrożeń płynących z ich strony, czy nieodwracalności związanych z chorobą objawów. Dla samych pacjentów – to szansa „zadomowienia się” w społeczeństwie, przełamania lęków, dostrzeżenia płaszczyzn możliwego zaangażowania w dobro wspólne. W realizację tego działania zaangażowanych było ok. 10 przedstawicieli terapeutów i tyleż samo podopiecznych.
O ile omówione wyżej działanie miało charakter informacyjno-edukacyjny, to w funkcjonowaniu „Kawiarenki dla Rodzin – Spotkajmy się” zaznacza się także element organizacji czasu wolnego dla rodzin osób i osób z zaburzeniami psychicznymi. Odbywające się raz w miesiącu od IX. do XII. 2015 r. półtoragodzinne spotkania były dobrą okazją do zadzierzgnięcia więzi i wymiany doświadczeń w obrębie środowiska osób chorujących i ich rodzin. Można zatem mówić o wymiarze terapeutycznym tych spotkań – i to zarówno w odniesieniu do pacjentów, jak rodzin, które – obciążone niejednokrotnie ponad miarę opieką nad swoim niepełnosprawnym członkiem – potrzebują naszego wsparcia.
Poszerzeniu wiedzy na temat zaburzeń psychicznych, rozwijaniu i doskonaleniu umiejętności interpersonalnych i radzenia sobie w trudnych sytuacjach życiowych, wynikających np. z choroby członka rodziny – służyły warsztaty dla rodzin osób z zaburzeniami psychicznymi. Przeprowadzony w ich ramach trening pomagał w nawiązywaniu właściwych relacji pomiędzy rodziną a chorującym jej członkiem. Sprzyjał lepszemu rozumieniu zachowań osób z zaburzeniami psychicznymi, a przez to także bardziej adekwatnemu reagowaniu na ich potrzeby. Uzdalniał osoby zainteresowane do podjęcia wyzwania, jakim dla osoby cierpiącej jest zapewnienie twórczego wykorzystania czasu wolnego i troska o higienę psychiczną. Powyższe zadanie realizowane było w ramach czterech, ok. 15-20-osobowych grup.
Warsztaty dla osób dorosłych z zaburzeniami psychicznymi adresowane były do osób chorujących. Odpowiadając na ich specyficzne potrzeby stawiały sobie za cel rozwijanie i doskonalenie umiejętności społecznych oraz aktywizację społeczną zainteresowanych. Ich tematyka koncentrowała się wokół pogłębienia wiedzy o sobie i swoich możliwościach, poprawy umiejętności komunikowania się i współpracy. Dla wielu warsztaty stały się bodźcem do odkrycia własnych zainteresowań i predyspozycji zawodowych. Zawierały elementy instruktażu w zakresie technik aktywnego poszukiwania pracy i autoprezentacji. Przede wszystkim jednak – zmierzały do przezwyciężenia, mogących ograniczać osobę chorującą w jej myśleniu i funkcjonowaniu, stereotypów (np. dotyczących zatrudnienia). W realizacji tego zadania zaznaczył się udział uczestników środowiskowych domów samopomocy, warsztatów terapii zajęciowej, klubów samopomocy, jak też indywidualnych pacjentów.
Od IX. do XII. 2015 r. w Specjalistycznej Poradni Psychoprofilaktyki i Terapii Rodzin przy ul. I Armii Wojska Polskiego 1 w Lublinie funkcjonował Punkt informacyjno-konsultacyjny dla rodzin. W ramach działań punktu zarówno pacjenci, jak i zdrowi członkowie ich rodzin mieli możliwość skorzystania z konsultacji u wykwalifikowanego terapeuty. Prowadzona też była systemowa terapia rodzin osób z zaburzeniami psychicznymi (każdorazowo przez dwóch terapeutów). Okazję do skorzystania z tej nieodpłatnej pomocy miało ok. 30 rodzin.
Nie najmniej ważnym jako wyraz przełamywania barier na linii osoba chorująca – społeczeństwo oraz jako swoista oprawa projektu – było zorganizowanie Konkursu plastycznego na plakat pod hasłem „Razem po zdrowie… PSYCHICZNE”. Otwarty był on na udział zarówno osób z zaburzeniami psychicznymi, jak uczniów szkół ponadgimnazjalnych i studentów. Jak napisano w Regulaminie Konkursu, jego celem było:
zainspirowanie osób z zaburzeniami psychicznymi do odkrywania swoich zainteresowań, pasji i zdolności plastycznych;
zwiększenie umiejętności aktywnego spędzania wolnego czasu wśród osób z zaburzeniami psychicznymi;
zwiększenie postaw zrozumienia, otwartości i tolerancji wobec osób z zaburzeniami psychicznymi wśród uczniów szkół ponadgimnazjalnych i studentów;
przybliżenie i zainteresowanie uczniów i studentów problematyką ochrony zdrowia psychicznego, dbania o jego prawidłowy rozwój, dostrzegania i unikania zagrożeń”.
Wyniki Konkursu ogłoszone zostały dnia 15. XII. 2015 r. na stronie internetowej Urzędu Miasta Lublin www.lublin.eu.
W trakcie uroczystej Gali podsumowującej projekt „Wzajemnie pomocni… w trosce o zdrowie psychiczne” spotkały się wszystkie zaangażowane w jego realizację osoby. To integrujące i sprawozdawcze spotkanie, zorganizowane w lubelskiej siedzibie CARITAS, wzbogacone zostało częścią artystyczną, w ramach której występowały osoby z zaburzeniami psychicznymi, wystawą prac plastycznych i wspomnianym ogłoszeniem wyników Konkursu plastycznego.
Realizacja projektu wsparta została szeregiem ulotek, plakatów, broszur (w tym informujących o placówkach udzielających wsparcia osobom z zaburzeniami psychicznymi), wydanych przez różne podmioty.
Wydaje się, iż tym, co w założeniach i praktyce projektowej najważniejsze, była dana osobom niepełnosprawnym szansa znalezienia się na tej płaszczyźnie, w której wszelkie dzielące społeczeństwo bariery tracą rację bytu. Projekt służył nie tylko poprawie warunków zdrowienia osób cierpiących, ale i uzdrowieniu stanu świadomości nas wszystkich, w której wymogi solidarności zdrowych i chorych, silnych i słabych powinny znaleźć należne sobie miejsce.
Zygmunt Marek Miszczak