W poniedziałek, 28 kwietnia 2025 r. w sali konferencyjnej Hali Globus im. Tomasza Wójtowicza przy ul. Kazimierza Wielkiego 8 w Lublinie odbyło się uroczyste otwarcie nowej siedziby lubelskiego Centrum Historii Sportu.
Wydarzenie poprowadził Pan Arkadiusz Brozi – Specjalista ds. Marketingu i Organizacji Imprez MOSiR Lublin, który powitał wszystkich przybyłych gości. W wydarzeniu uczestniczyli m.in.: Pan dr Krzysztof Żuk – Prezydent Miasta Lublin, Pani Beata Stepaniuk – Kuśmierzak – Zastępca Prezydenta ds. Kultury, Sportu i Partycypacji, Pan Krzysztof Grabczuk – Poseł na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, Pani Anna Glijer – reprezentująca Wojewodę Lubelskiego Krzysztofa Komorskiego, Pan Jarosław Szymczyk – Dyrektor Generalny Lubelskiego Urzędu Wojewódzkiego w Lublinie, radni Miasta Lublin, Członkowie Rady Nadzorczej i Pracownicy MOSiR Lublin oraz reprezentanci lubelskiego środowiska sportowego, w tym m.in. Pani Anna Wójtowicz – małżonka patrona Hali Globus Tomasza Wójtowicza – siatkarskiego mistrza świata i mistrza olimpijskiego, zmarłego w 2022 r., Pan Piotr Jacniacki – Prezes Zarządu Integracyjnego Centrum Sportu i Rehabilitacji „Start”, Pan Arkadiusz Pelczar – Prezes Zarządu Miejskiego Klubu Sportowego „Start”, Pan Krzysztof Skubiszewski – Prezes Lubelskiego Klubu Przyjaciół Siatkówki Bogdanka LUK Lublin, Pan Marek Lembrych – Prezes Lubelskiego Związku Koszykówki LZ Kosz. Wśród gości znaleźli się sportowcy: Pan Mariusz Siembida – pływak, olimpijczyk z Atlanty (1996) i Sydney (2000), Pan Leszek Dunecki – lekkoatleta, medalista olimpijski z Moskwy (1980), Pan Janusz Pożak – polski kolarz szosowy, mistrz i reprezentant Polski, Pan Jerzy Konarski – Mistrz Taekwondo oraz paraolimpijczycy: Pani Irena Bąk-Prokopiuk – dwukrotna zdobywczyni złotego medalu na igrzyskach paraolimpijskich w Toronto w 1976 roku, gdzie triumfowała w pchnięciu kulą i biegu na 60 metrów, Pani Helena Kruźlak-Leja – dwukrotna medalistka Letnich Igrzysk Paraolimpijskich w Seulu w 1988 roku, Pani Halina Woźniak – czterokrotna medalistka Letnich Igrzysk Paraolimpijskich 1984 w konkurencjach lekkoatletycznych (biegi na 400 m, 800 m, 1500 m i 3000 m). Obecni byli darczyńcy, którzy przekazali Centrum swoje sportowe pamiątki oraz licznie zgromadzeni przedstawiciele mediów – dokumentatorzy, komentatorzy i twórcy zapisów wydarzeń sportowych.
Centrum Historii Sportu w nowej odsłonie
Dotychczas (istniejące od października 2016 roku) Centrum Historii Sportu znajdowało się przy ul. Stadionowej 1 w przestrzeniach Motor Lublin Arena, a jego wieloletnim prezesem był Paweł Markiewicz. Teraz miejsce przeszło gruntowną metamorfozę – zyskało nowoczesną aranżację, nowe eksponaty, interaktywne instalacje oraz odświeżoną narrację, która jeszcze pełniej opowiada historię lubelskich sportowców oraz ważnych wydarzeń, które zapisały się w dziejach miasta. Nową koordynatorką Centrum Historii Sportu w Lublinie została Pani Anna Sawulska.
Wystąpienia Gości
Jako pierwszy głos zabrał Pan Arkadiusz Nahuluk – Prezes Zarządu MOSiR Lublin, który powitał gości i wyraził swoją radość z przyjęcia zaproszenia na otwarcie Centrum Historii Sportu. Podkreślił, że jest to nie tylko symboliczne otwarcie nowego rozdziału, ale także hołd dla sportowego dziedzictwa Lublina i jego twórców: zawodników, trenerów, działaczy oraz kibiców. Centrum ma inspirować, szczególnie młodsze pokolenia oraz pokazać, jak wielką rolę sport odgrywał i nadal odgrywa w życiu miasta.
Następnie głos zabrała Pani Monika Lipińska – Wiceprezes Zarządu MOSiR Lublin. W swojej prezentacji przybliżyła uczestnikom historię powstania Centrum, uzasadniła wybór jego nowej lokalizacji oraz nakreśliła kierunki rozwoju instytucji, która ma być otwartym miejscem edukacji, inspiracji i dialogu międzypokoleniowego.
Centrum Historii Sportu jest integralną częścią MOSiR Lublin od 2016 roku. Jego nowa lokalizacja – Hala Globus im. Tomasza Wójtowicza – nie jest przypadkowa. To przemyślany wybór, związany z symbolicznym i praktycznym znaczeniem tego miejsca. Hala Globus to miejsce wielu pamiętnych wydarzeń sportowych, a obecność Centrum w jej przestrzeni pozwala opowiadać historię w miejscu, gdzie ona wciąż się dzieje – dynamicznym, otwartym i żywym.
Wiceprezes MOSiR przedstawiła zakres prac adaptacyjnych, które zostały zrealizowane, aby dostosować dawną salę sportów walki do nowej funkcji. Przeprowadzono szeroko zakrojone prace remontowe, które podniosły zarówno walory estetyczne, jak i funkcjonalne przestrzeni. Wprowadzono nowe gabloty oraz nowoczesne formy prezentacji ekspozycji, co umożliwia lepsze ukazanie historii sportu. Część sali zaadoptowano na potrzeby spotkań edukacyjnych i wykładowych, tworząc przestrzeń sprzyjającą nauce i wymianie wiedzy. Ponadto, wdrożono rozwiązania multimedialne, takie jak infokioski, które znacznie ułatwiają dostęp do wiedzy oraz materiałów archiwalnych.
Misją Centrum, jak zaznaczyła Pani Monika Lipińska, jest dotarcie do różnych grup odbiorców i stworzenie oferty, która odpowiada na potrzeby mieszkańców miasta. Dzieci i młodzież są inspirowane do aktywności fizycznej poprzez lekcje muzealne i warsztaty, które prezentują pozytywne wzorce płynące z historii lokalnego sportu. Dla środowiska sportowego, miejsce to pełni rolę przestrzeni do celebracji sukcesów, upamiętniania osiągnięć i umożliwia dialog między pokoleniami sportowców. Osobom z niepełnosprawnościami dedykowane są wystawy prezentujące historie paraolimpijczyków oraz promujące ich dokonania. Wartościami, na które zwrócono uwagę są równość oraz widoczność tych, którzy pokonują bariery i inspirują innych.
Byli sportowcy, trenerzy i działacze stanowią fundament sportowej historii Lublina, a przestrzeń ta oddaje im hołd, jednocześnie tworząc możliwość przekazywania wiedzy młodszym pokoleniom. Zgromadzone zasoby służą również dziennikarzom, pasjonatom historii oraz edukatorom, wspierając badania i promocję dziedzictwa sportowego miasta.
Założono, że w ramach nowych kierunków działania, realizowane będą różnorodne projekty i inicjatywy. Wśród nich znajdą się lekcje muzealne, spotkania z wybitnymi postaciami sportu, spacery „Szlakiem lubelskich Mistrzów Sportu” oraz program „Sportowa Akademia Liderów”, który będzie skierowany do młodych animatorów życia sportowego. Planuje się także organizację wystaw czasowych, które będą prezentować nie tylko największe osiągnięcia, ale także mniej znane historie i konteksty – zarówno lokalne, jak i ogólnopolskie. Kolejną inicjatywą jest interaktywna mapa miejsc pamięci sportu w Lublinie, nowoczesne narzędzie ukazujące hale, stadiony, kluby i inne ważne miejsca związane z lubelskim sportem. Zaplanowano również stworzenie wirtualnej galerii „Sławy lubelskiego sportu”. Przedstawione w niej zostaną biografie lokalnych mistrzów i legend sportu. W ramach działań przewidziano także programy „Seniorzy w Centrum” oraz „Olimpijska sztafeta pokoleń”, które będą promować wartości olimpijskie i dialog międzypokoleniowy.
Nie zabraknie również inicjatyw cyfrowych – regularnej obecności Centrum w mediach społecznościowych, projektów takich jak „Kartka z kalendarza sportowego”, konkursów online czy cykli rozmów z byłymi i obecnymi sportowcami – wszystko to ma na celu utrwalanie pamięci i zwiększenie dostępności do sportowego dziedzictwa miasta.
W podsumowaniu wystąpienia, Pani Monika Lipińska podziękowała za zaangażowanie wszystkim pracownikom i wyraziła nadzieję, że nowa odsłona Centrum Historii Sportu stanie się „żywym miejscem edukacji, refleksji i wspólnego budowania sportowej tożsamości Lublina” – przestrzenią otwartą, aktywną i inspirującą dla wszystkich.
Podczas uroczystości głos zabrał również Pan dr Krzysztof Żuk – Prezydent Miasta Lublin, który w swoim przemówieniu podkreślił znaczenie sportu nie tylko jako dziedziny aktywności fizycznej, ale przede wszystkim jako istotnego elementu budowania tożsamości lokalnej i wspólnoty mieszkańców. Wskazał, że sport to nie tylko rywalizacja i emocje, ale także ważna część dziedzictwa kulturowego miasta – źródło wspólnoty, dumy i inspiracji dla kolejnych pokoleń mieszkańców.
Wspomniał również o początkach idei stworzenia miejsca upamiętniającego dorobek lubelskiego sportu. Powrócił pamięcią do spotkania sprzed kilkunastu lat, kiedy do władz miasta trafiła dokumentacja gromadzona przez pasjonatów sportu, zawierająca cenne archiwalia i pamiątki. To właśnie wtedy, jak zaznaczył, pojawiło się zobowiązanie, by nadać tym materiałom należytą oprawę i stworzyć przestrzeń, w której historia sportu w Lublinie mogłaby być godnie prezentowana. Dzisiejsze otwarcie Centrum w nowej lokalizacji traktuje jako realizację tamtego zobowiązania.
Prezydent zaznaczył również, że historia sportu nie kończy się na przeszłości – jest nieustannie pisana przez teraźniejszość i współczesnych zawodników oraz kluby, zarówno olimpijczyków, jak i drużyny reprezentujące Lublin na arenie krajowej i międzynarodowej. W tym kontekście podkreślił aktualność i potrzebę istnienia Centrum Historii Sportu jako miejsca żywego, aktywnego i otwartego na kolejne rozdziały tej opowieści. Podkreślił, że Lublin jest miastem akademickim, kulturalnym i z bogatym dorobkiem sportowym, które nieustannie się przeplatają i uzupełniają.
Na zakończenie wystąpienia Prezydent Żuk wyraził wdzięczność wszystkim osobom za zaangażowanie i skuteczną realizację wizji nowoczesnego, dostępnego i funkcjonalnego Centrum i zaprosił do korzystania z jego potencjału.
Szczególnym wyróżnieniem było odczytanie listu skierowanego do Pani Moniki Lipińskiej oraz uczestników wydarzenia przez Ministra Sportu i Turystyki Sławomira Nitrasa, który ze względu na obowiązki ministerialne nie mógł przybyć do Lublina. W piśmie Minister wyraził serdeczne podziękowania za zaproszenie i uznanie dla tego wyjątkowego projektu. Zaznaczył, że Centrum Historii Sportu, które łączy nowoczesność z tradycją, jest wspaniałym sposobem na upamiętnienie sportowych osiągnięć regionu oraz osób, które wpisały się w historię polskiego sportu.
Minister podkreślił, że inicjatywa doskonale wpisuje się w cele Ministerstwa Sportu i Turystyki, a sama instytucja nie jest tylko muzeum, ale przestrzenią edukacji, inspiracji i międzypokoleniowego dialogu. Z ogromną satysfakcją zauważył, że miasto Lublin, z tak bogatym dziedzictwem sportowym, podejmuje ambitne i wartościowe działania, które mają potencjał, by stać się wzorem dla innych miast i instytucji.
Sławomir Nitras wyraził przekonanie, że Centrum stanie się istotnym punktem na mapie promującym sport powszechny, edukację przez sport i aktywny styl życia, z korzyścią dla mieszkańców, szczególnie dzieci, młodzieży, seniorów oraz całych rodzin.
Na koniec listu Minister wyraził podziw dla zaangażowania całego zespołu MOSiR Bystrzyca, który z pasją i determinacją stworzył to miejsce. Z pełnym przekonaniem życzył, aby Centrum Historii Sportu w Lublinie stało się ogólnopolskim wzorem dobrych praktyk i inspiracją dla innych miast oraz instytucji w Polsce. Minister, mimo że nie mógł osobiście uczestniczyć w wydarzeniu, wyraził nadzieję, że wkrótce będzie miał okazję osobiście odwiedzić to wyjątkowe miejsce.
Jako przedostatni, głos zabrał Pan Zbigniew Jurkowski – Radny IX Kadencji Rady Miasta Lublin, który przypomniał słowa zasłyszane w 2010 roku, kiedy po raz pierwszy objął mandat radnego: „sport, turystyka i kultura są siłą napędową miast”. To hasło, jak podkreślił, jest wciąż aktualne, co potwierdziły dwie przytoczone anegdoty. Pierwsza dotyczyła studniówki, podczas której opowiadał młodzieży o działaniach miasta. Choć początkowo uczniowie byli znudzeni, to dopiero gdy wspomniał o osiągnięciach sportowych, cała sala ożywiła się, a młodzież zaczęła bić brawo. Druga anegdota dotyczyła otwarcia nowej placówki banku, w czasie którego prowadzone w kuluarach rozmowy dotyczyły aktualnej wystawy w Muzeum Narodowym z siedzibą na Zamku w Lublinie. Obie opowiedziane przez radnego historie pokazują, że niezależnie od miejsca i odbiorców – sport i kultura w Lublinie nie tylko stoją na wysokim poziomie i cieszą się powszechnym zainteresowaniem, ale także mają niezwykłą siłę jednoczenia ludzi, co doskonale koresponduje z usłyszanym przed piętnastu laty hasłem o ich roli jako sile napędowej. Swoje króciutkie wystąpienie Pan Zbigniew Jurkowski podsumował słowami: „Jesteśmy skazani na sukces!”.
Na koniec, głos zabrał Pan Krzysztof Grabczuk – Poseł na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, który pogratulował pięknej inicjatywy, skierowanej do mieszkańców miasta oraz całego województwa. Podkreślił, że Lublin, dzięki swoim sukcesom sportowym, staje się coraz bardziej rozpoznawanym centrum sportu. Zauważył również, że sport jest jednym z niewielu obszarów, który łączy Polaków ponad podziałami.
Poseł zwrócił uwagę na poważne wyzwanie, które stoi przed społeczeństwem – według badań Polska ma największy przyrost otyłości wśród dzieci i młodzieży w całej Europie. Jest to problem, który nie dotyczy tylko szkół, ale całego środowiska sportowego, które musi aktywnie zachęcać do aktywności fizycznej. Zaznaczył, że pokolenie „trzepaków” minęło, a styl życia młodych ludzi się zmienił. Dlatego też inwestycja w Centrum Historii Sportu ma ogromne znaczenie – może bowiem wpłynąć na aktywizację młodzieży w Polsce.
Poseł Grabczuk wyraził także przekonanie, że takie miejsce należy się polskim sportowcom, którzy walczyli i odnosili sukcesy na krajowych i międzynarodowych arenach. Ich osiągnięcia dostarczały widzom i kibicom niezapomnianych emocji i wzruszeń. Podkreślił, że w dzisiejszym, trudnym świecie, powinniśmy wracać do tych radosnych chwil i ukazywać siłę naszego kraju oraz regionu. Na zakończenie wystąpienia gratulował inicjatywy i zaznaczył, że jej sukces będzie zależał od odpowiedniej promocji, co leży w naszym wspólnym interesie.
Zwiedzanie wystawy i nowe eksponaty
Po części oficjalnej licznie zebranych gości zaproszono do zwiedzania ekspozycji Centrum Historii Sportu, które poprzedziło symboliczne „przecięcie” czerwonej wstęgi w asyście przedszkolaków.
Nowa przestrzeń Centrum Historii Sportu w Lublinie to nie tylko odświeżona aranżacja – to przede wszystkim bogata, tematyczna ekspozycja, która prezentuje historię lubelskiego sportu z wielu perspektyw. Zwiedzający mogą zobaczyć unikatowe pamiątki, stroje, sprzęt sportowy i multimedialne elementy opowiadające o sukcesach zawodników i klubów z naszego regionu w wielu dyscyplinach. Przedmioty te zgromadzono m.in. w następujących działach:
- Piłka ręczna w Lublinie – stolica kobiecego szczypiorniaka
Zgromadzone eksponaty przypominają o dominacji lubelskich szczypiornistek na krajowej arenie. Wśród najcenniejszych pamiątek znajdują się m.in. strój meczowy Iwony Nabożnej z MONTEX Lublin, koszulka z autografami zawodniczek MKS Lublin z sezonu 2020/2021 oraz kolekcja pucharów zdobytych przez drużynę MKS Lublinianka. - Piłka nożna – ponad wiek tradycji i pasji
W tej części ekspozycji można podziwiać m.in.: repliki koszulek reprezentacji Polski z 1921 roku (dar Polskiego Związku Piłki Nożnej), stroje meczowe drużyn KS Lublinianka i Motor Lublin, a także pamiątki po legendzie polskiej piłki – Włodzimierzu Żmudzie. Szczególne wrażenie robi tablica upamiętniająca awans RKS Motor Lublin do I ligi w 1983 roku. - Lekkoatletyka – stulecie pasji i mistrzostwa
Prezentowane są tu tablice wyników, bloki startowe, stroje i buty sportowe, a także sprzęt lekkoatletyczny – młot, dysk, kule czy granat – atrybuty królowej sportu. - Siatkówka – z pasji do sukcesów
Zobaczyć można m.in. strój drużyny LUK Lublin, różne modele piłek siatkarskich, tabliczki zmiany zawodników oraz wyjątkową kolekcję medali i pamiątek związanych z Tomaszem Wójtowiczem – legendą światowej siatkówki. - Koszykówka – historia pasji i sukcesów
Wśród eksponatów wyróżniają się stroje zawodniczki AZS UMCS Lublin Aldony Morawiec (sezon 2015/2016), zawodników MKS Start Lublin – Pawła Kowalskiego (2015/2016) i nieco starszy komplet z sezonu 1969/1970. - Kolarstwo – siła tradycji na dwóch kołach
Zobaczyć można m.in. rower z 1938 r. wyprodukowany w lubelskiej manufakturze Władysława Świąteckiego, wyścigowy „Jaguar” z fabryki ROMET z lat 70., a także kolekcję kolarskich koszulek i zabytkowy rower damski z lat 30. - Boks – historia z charakterem
Ta część ekspozycji poświęcona jest m.in. Stanisławowi Zalewskiemu oraz Karolinie Michalczuk. Prezentowane są legitymacje, medale i rzeźba odpoczywającego boksera – ucznia słynnego Laszlo Papp. - Taekwondo – od fundamentów do mistrzostwa
Ekspozycja obejmuje pamiątkowe certyfikaty nadania stopni dan, dyplomy oraz unikatowy puchar z 1979 roku – świadectwo wieloletniej historii tej sztuki walki w Polsce i w Lublinie.
Jeżeli chodzi o sport osób z niepełnosprawnościami, w kolekcji Centrum znajdują się przedmioty dokumentujące paraolimpijskie osiągnięcia lubelskich zawodników, na przykład złoty medal z Igrzysk Paraolimpijskich w Nowym Jorku w 1984 roku Haliny Woźniak, a także srebrne i brązowe medale Mistrzostw Europy i Świata zdobywane przez tę i inne zawodniczki – Irenę Bąk czy Helenę Kruźlak-Leję.
Centrum Historii Sportu – dostępność
Kończąc swoją wizytę, autorka niniejszej relacji odwiedziła również zlokalizowaną w Centrum przestrzeń, przeznaczoną do wykonywania czynności higienicznych w sposób godny, bezpieczny i dostosowany do potrzeb osób z niepełnosprawnościami. Pomieszczenie to tzw. Komfortka. Zostało wyposażone w leżankę, jednak na chwilę obecną nie ma w nim podnośnika, ani innych urządzeń wspomagających transfer osoby z wózka, zwiększających komfort użytkowania dla osób wymagających wsparcia fizycznego. Mimo to, usytuowanie w tym miejscu jest wyraźnym sygnałem, że dostępność w infrastrukturze sportowej obiektów MOSiR jest traktowana poważnie i stanowi przedmiot realnych działań. O podobnych rozwiązaniach pisaliśmy już w naszej marcowej relacji pt. Lublin – w kierunku godności i dostępności, 18.03.2025 r.
Wychodząc z obiektu Autorka zwróciła baczniejszą uwagę na wejście do Centrum Historii Sportu, które prowadzi przez sześć dość stromych schodów, co może być istotną informacją dla zwiedzających z niepełnosprawnością narządu ruchu. Obiekt nie jest wyposażony na stałe w podjazd, jednak w razie potrzeby możliwe jest zastosowanie mobilnych ramp teleskopowych. Składają się one z dwóch prowadnic dla każdego koła wózka, są lekkie, wykonane z aluminium lub podobnych materiałów, i łatwe w obsłudze. To rozwiązanie, choć tymczasowe i wymagające asysty, pozwala na pokonanie bariery architektonicznej przy zachowaniu mobilności osób korzystających z wózków.
Podsumowanie
Nowe Centrum Historii Sportu w Lublinie to miejsce, które łączy przeszłość z przyszłością, historię z nowoczesnością, emocje z edukacją. To także przestrzeń wspólna – dla mistrzów, amatorów i najmłodszych. Dla tych, którzy kochają sport i chcą poznać jego lubelskie korzenie. Podjęte w obiekcie działania w zakresie poprawy dostępności – zarówno infrastrukturalnej, jak i funkcjonalnej – zasługują na uznanie. Ich dalszy rozwój, w tym uzupełnienie wyposażenia Komfortki czy rozważenie montażu stałego podjazdu, mogą uczynić Centrum Historii Sportu jeszcze bardziej przyjaznym i otwartym miejscem dla wszystkich odwiedzających, niezależnie od stopnia sprawności.
Centrum Historii Sportu jest czynne w dni powszednie.
Do końca maja br. wstęp jest bezpłatny.
Aktualne godziny otwarcia i więcej informacji można znaleźć na stronie internetowej: https://mosir.lublin.pl/obiekty/hala-globus/centrum-historii-sportu/
Galeria zdjęć
Tekst i foto: Wiktoria Kwiecień
Materiał powstał w ramach projektu „Wzmacniamy aktywność”
realizowanego w okresie 01.01.2025 r. – 29.02.2028 r.
przez Lubelskie Forum Organizacji Osób Niepełnosprawnych – Sejmik Wojewódzki
Zadanie publiczne jest finansowane ze środków PFRON
UWAGA: Pobieranie, kopiowanie i jakiekolwiek inne wykorzystanie treści dostępnych w powyższym materiale wymaga pisemnej zgody LFOON – SW będącego właścicielem serwisu www.niepelnosprawnilublin.pl.