O Deklaracji lekarzy katolickich i studentów medycyny w przedmiocie płciowości i płodności ludzkiej można powiedzieć wiele z perspektywy ethosu zawodu lekarza, praw osób wierzących do udziału w kształtowaniu obowiązującego wszystkich obywateli porządku prawnego, jak również godności osób wymagających specjalistycznej opieki lekarskiej.
Jakkolwiek dokument ten stanowi manifestację wiary zrodzoną na gruncie doktryny Kościoła Katolickiego, nie jest pozbawiony implikacji w odniesieniu do wszystkich podmiotów naszego życia publicznego, w tym – i szczególnie – w odniesieniu do osób niepełnosprawnych.
Sygnatariusze Deklaracji – słusznie kwalifikując takie czyny, jak aborcja, jako pogwałcenie podstawowych Przykazań Dekalogu – są też w pełni świadomi kontekstów prawnych i cywilizacyjnych, w których im – jako lekarzom – przyszło pełnić właściwą im misję. Pamiętać zaś należy, iż – zgodnie z tzw. drugim casusem uzasadniającym aborcję – przerwanie ciąży może być w Polsce dokonane wyłącznie przez lekarza w przypadku, gdy badanie prenatalne lub inne przesłanki medyczne wskazują na duże prawdopodobieństwo ciężkiego i nieodwracalnego upośledzenia płodu, albo nieuleczalnej choroby zagrażającej jego życiu (do chwili osiągnięcia przez płód zdolności do samodzielnego życia poza organizmem kobiety ciężarnej). Powyższe rozwiązanie prawne – godząc w prawo osób niepełnosprawnych do życia – jest sprzeczne z samą ideą równości wobec prawa. Nie da się niewątpliwie pogodzić z Art. 10 Konwencji o Prawach Osób Niepełnosprawnych: „Państwa-Strony potwierdzają, iż każda istota ludzka ma niezbywalne prawo do życia i podejmą stosowne kroki celem umożliwienia osobom niepełnosprawnym skutecznego egzekwowania wyżej wymienionego prawa na równych prawach z innymi obywatelami”.
Jakkolwiek zawarte w Preambule Deklaracji sformułowanie: „Nam – lekarzom – powierzono strzec życie ludzkie od jego początku” nie budzi w cywilizowanym świecie żadnych wątpliwości, to właśnie ze względu na aktualny, relatywistyczny kontekst kulturowy (brak jednoznacznych kryteriów Prawdy o dobru i złu moralnym, także w wychowaniu) ów fundament ethosu lekarza i farmaceuty wymaga dzisiaj obrony. Nie jest przypadkiem, iż obrony takiej podejmują się katoliccy lekarze – jako wyznawcy religii, która wycisnęła trwałe piętno na naszej cywilizacji. Przypominając zatem podstawowe prawdy swojej wiary – zgodnie z tradycją „obrony praw uciśnionych” – stają się orędownikami praw osób społecznie upośledzonych, dyskryminowanych i spychanych na margines.
Konsekwentne uznanie i ochrona prawa osoby niepełnosprawnej do życia domaga się zakwestionowania samych fundamentów aksjologicznych, na których oparł się polski prawodawca, ustanawiając sprzeczny z godnością osoby ludzkiej zapis ustawowy. Konieczne jest zatem kontynuowanie debaty publicznej, do której osoby wierzące mogą wnieść właściwą sobie wrażliwość na odkrywany w głębi ludzkiego sumienia głos Prawdy o osobie ludzkiej, jej naturze i powołaniu. Wszyscy zaś uczestnicy życia społecznego wnieść do niej mogą swoje przekonanie o niezbywalnym prawie każdej istoty ludzkiej do życia i do równej ochrony prawnej.
Dobrze się zatem stało, iż Naczelna Rada Lekarska wskazała w skierowanym do Trybunału Konstytucyjnego Wniosku na niekonstytucyjność przepisów zakładających, iż lekarz powołujący się na (funkcjonującą w dotychczasowym kształcie) klauzulę sumienia winien wskazać pacjentowi „realną możliwość uzyskania tego świadczenia u innego lekarza lub w podmiocie leczniczym”. Niezależnie od sposobu rozstrzygnięcia sporu przez Trybunał Konstytucyjny, pamiętać jednak należy, iż ponad wolą – demokratycznie nawet wybranych – organów państwa, stać winien wzgląd na prawdę o podstawowych prawach osoby ludzkiej. W przeciwnym razie model ustawodawstwa w naszym kraju niebezpiecznie zbliży się do modelu właściwego państwom totalitarnym.
Zygmunt Marek Miszczak