W dniach 12-14 czerwca 2023 r. na Wydziale Pedagogiki i Psychologii Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej odbył się Pierwszy Międzynarodowy Kongres Edukacji Pozaformalnej „Całożyciowa KreAktywność” (I International Non-Formal Education Congress in Lublin „Life-long CreActivity”).
Wydarzenie zostało zorganizowane przez Wydział Pedagogiki i Psychologii Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Urząd Miasta Lublin oraz Fundację Sempre a Frente we współpracy z Sekcją Pedagogiki Sztuki Komitetu Nauk Pedagogicznych Polskiej Akademii Nauk. Było skierowane do szerokiego grona osób zajmujących się teorią i praktyką edukacji pozaformalnej, m.in. przedstawicieli organizacji pozarządowych, osób uczących się, kadry nauczycielskiej, pracowników uniwersytetów i innych ośrodków naukowych oraz przedstawicieli instytucji kultury.
Kongres odbył się w formule hybrydowej (część sesji transmitowano online).
Główne wydarzenia tłumaczone były na Polski Język Migowy przez Panie: Magdalenę Gach oraz Jolantę Gromadę. Dodatkowo w ramach wydarzenia zorganizowano plenerowe Miasteczko Organizacji Pozarządowych, w ramach którego wystawcy prezentowali swoją działalność.
I Dzień Kongresu, 12 czerwca 2023 r.
W dniu rozpoczęcia wydarzenia, w holu Instytutu Pedagogiki odbył się briefing prasowy z udziałem: Pani prof. dr hab. Doroty Kołodyńskiej – Prorektor ds. Studentów i Jakości Kształcenia UMCS, Pana Mariusza Banacha – zastępcy Prezydenta Miasta Lublin ds. Oświaty i Wychowania oraz Pani Aleksandry Kulik – Prezes Zarządu Fundacji Sempre a Frente. W briefingu wziął udział również Pan dr hab. Andrzej Różański, prof. UMCS – Dziekan Wydziału Pedagogiki i Psychologii.
Również tego dnia uczestnicy Kongresu wzięli udział w wizytach studyjnych w kilku lubelskich przestrzeniach, zorganizowanych w ramach trzech ścieżek:
- Integracja międzykulturowa (Spilno Lublin – Akademickie Centrum Kultury i Mediów UMCS Chatka Żaka – Baobab);
- Przestrzenie młodzieżowe (Piwnica Labiryntu – Hej! – Centrum Informacji i Rozwoju Młodzieży);
- Animacja społeczno-kulturalna (Punkt Kultury – Rezerwat Dzikich Dzieci – Dom Słów).
II Dzień Kongresu, 13 czerwca 2023 r.
Drugiego dnia, w ramach Kongresu odbyła się Międzynarodowa Konferencja „Społeczno-kulturowy wymiar edukacji pozaformalnej” pod patronatem Komitetu Nauk Pedagogicznych Polskiej Akademii Nauk.
Uroczystego otwarcia i powitania Gości dokonali Panowie: dr hab. Andrzej Różański, prof UMCS – Dziekan Wydziału Pedagogiki i Psychologii UMCS oraz Mariusz Banach – Zastępca Prezydenta Miasta Lublin ds. Oświaty i Wychowania a także dzięki łączności online: Pani prof. dr hab. Agnieszka Cybal-Michalska – Przewodnicząca Komitetu Nauk Pedagogicznych Polskiej Akademii Nauk oraz Pan prof. dr hab. Dariusz Kubinowski – Przewodniczący Sekcji Pedagogiki Sztuki Polskiej Akademii Nauk.
W sesji plenarnej, wykład wprowadzający, pt. „Młodzież, wielokulturowość, edukacja pozaformalna – konteksty lokalne i globalne” wygłosił prof. dr hab. Zbyszko Melosik. O “Świadomości międzykulturowej w przestrzeni edukacji pozaformalnej” mówiła Pani prof. dr hab. Agnieszka Gromkowska-Melosik; “(Ponownie) o dylematach animacji kultury” opowiedziała Pani dr hab. Sylwia Słowińska, prof Uniwersytetu Zielonogórskiego; natomiast Pan prof. dr hab. Roman Leppert poruszył zagadnienie “Social media jako współczesna przestrzeń edukacji (nie tylko młodzieży)”.
Po przerwie, w ramach trzech sekcji odbywały się panele dyskusyjne oraz warsztaty:
- Sekcja I (anglojęzyczna): “Identity – Interculturalism – Integration”;
- Sekcja II: “Edukacja – Młodzież – Social Media”;
- Sekcja III: “Animacja – Lokalność – Całożyciowość”.
Bogactwo programu Kongresu oraz jednoczesne odbywanie się wielu ciekawych prelekcji, uniemożliwiło wzięcie udziału we wszystkich oferowanych prezentacjach. Ze względu na charakter Biuletynu, skupiłam się zatem głównie na tych punktach programu, które poruszały (w sposób pośredni lub bezpośredni) zagadnienia związane z niepełnosprawnością.
Z sekcji II wybrałam zatem prezentację Pani dr Anny Bieganowskiej-Skóry, pt. “Niepełnosprawność? Lubię to! – Facebook źródłem wiedzy o niepełnosprawności”. Po krótkim wstępie, Pani Anna przytoczyła przykłady blogów osobistych, prowadzonych przez osoby z niepełnosprawnością, które opisując swoje codzienne życie i doświadczenia, stają się niejako edukatorami społeczeństwa. Wspomniała sylwetki osób i instytucji, które prowadzą w mediach społecznościowych swoje fanpage i dzieląc się swoimi osiągnięciami, pasjami, czy efektami pracy artystycznej, kształtują pozytywne postawy społeczne. Na koniec, Prelegentka wskazała także na wartość profili, które dedykowane są konkretnym akcjom społecznym, mającym znaczenie dla środowiska osób z niepełnosprawnością, podając jako przykład profil “Przewijamy Polskę”. Z krótkiego wystąpienia Pani Anny wybrzmiał bardzo wyraźny wniosek: “Facebook jest miejscem niezbędnym do tego, żeby szerzyć wiedzę, a środowiska osób z niepełnosprawnością bardzo aktywnie z niego korzystają”!
Osobiste zainteresowania autorki niniejszej fotorelacji sprawiły, że kolejnym punktem programu stały się warsztaty scrapbookingu, podczas których Panie: Elżbieta Dudzińska oraz Aneta Frąk-Tuziemska z Gminnego Ośrodka Kultury, Sportu i Rekreacji w Niedrzwicy Dużej, pokazały w jaki sposób wykonać “Minialbum na zdjęcia”, wykorzystując do tego nakrętki od słoików typu twist oraz ogólnodostępne materiały plastyczne i pasmanteryjne. “Mówi się, że scrapbooking to dekorowanie wspomnień. To sztuka polegająca na ręcznym dekorowaniu, tworzeniu i ozdabianiu albumów na rodzinne pamiątki i fotografie. Jedna z metod edukacji pozaformalnej, służąca wielu celom”. Jeśli jeszcze nie próbowali Państwo tej sztuki ręcznego tworzenia, gorąco polecam, gdyż jest to zajęcie tyleż sprawiające przyjemność i odprężające, co dające poczucie uczestnictwa w procesie twórczym, uwieńczone dodatkowo wymiernym efektem w postaci rzeczonego minialbumu.
Następnie wzięłam udział w 4 kolejnych prezentacjach pierwszego panelu dyskusyjnego w sekcji III:
- “Kręgi wsparcia jako pozaformalny rodzaj wspierania edukacji ku dorosłości osób z niepełnosprawnością intelektualną”, wykład wygłosiła Pani dr hab. Agnieszka Żyta, prof Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie;
- “Chór Niemy Uniwersytetu Śląskiego jako forma pozaformalnego uczenia się języka migowego”, który wygłosiła Pani dr Magdalena Bełza-Gajdzica;
- “Be Together – międzygeneracyjny, integracyjny projekt działań artystycznych i animacyjnych osób sprawnych, Głuchych i niepełnosprawnych – studium autoetnograficzne” zaprezentowany przez Panią dr Edytę Nieduziak;
- “Projekt Nagłośnieni.MP3 jako przykład edukacji pozaformalnej młodzieży”, o którym opowiedziały studentki: Małgorzata Krawczak, Kinga Kaczka, Julia Drozd, Anastazja Mazurek, Julia Podkowa i Julia Jarosik z Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Po południu w drugim panelu dyskusyjnym, tej samej sekcji III odbyło się również niezwykle ciekawe wystąpienie Pani dr Moniki Baczewskiej-Ciupak, która odpowiedziała na pytanie zawarte w tytule prezentacji: “Czy dziś warto organizować Lubelski Festiwal Nauki?”. Jestem pewna, że było to pytanie czysto retoryczne, zwłaszcza, że tegoroczny Lubelski Festiwal Nauki pod hasłem „Nauka dla przyszłości”, zostanie zorganizowany już po raz dziewiętnasty!
Tego dnia ostatnim panelem dyskusyjnym, którego wysłuchałam była “Sztuka (w) edukacji w Galerii Labirynt” Pana mgr Krystiana Kamińskiego, który opowiedział o prowadzonych w instytucji działaniach edukacyjnych i sposobach wykorzystywania dzieł sztuki współczesnej, jako pretekstu do rozmowy na tematy społeczne takie jak: niepełnosprawność, mniejszości, tematyka interkulturowa.
Dzień zakończyłam w Instytucie Pedagogiki warsztatami pt. “Savoir-vivre wobec osób z niepełnosprawnością”, które poprowadziła Pani dr Anna Bieganowska-Skóra, autorka publikacji pod tym samym tytułem, powstałej w ramach projektu “Dostępny UMCS”. Warsztaty poruszały zarówno ogólne zasady kultury i obycia, jak również te, dotyczące zachowania wobec osób z konkretnymi rodzajami niepełnosprawności. Sugestywnym punktem szkolenia była możliwość doświadczenia różnych rodzajów wad wzroku, przy pomocy przygotowanego przez Prowadzącą, zestawu gogli, służących do symulacji.
III Dzień Kongresu, 14 czerwca 2023 r.
Ostatni dzień Kongresu Edukacji Pozaformalnej rozpoczęłam od udziału w prezentacji metodycznej Pani dr Anny Bieganowskiej- Skóry pt. “Łamanie stereotypów i barier: 30-lecie Lubelskiego Forum Organizacji Osób Niepełnosprawnych – Sejmik Wojewódzki“, w której Prelegentka przybliżyła zarówno historię organizacji, jak również teraźniejszą działalność LFOON-SW, prowadzoną na rzecz środowiska osób z niepełnosprawnością:
- Działania informacyjno-szkoleniowe (CISON, CIPON, Biuletyn niepelnosprawnilublin.pl);
- Działania konsultacyjne (Komitet Sterujący, Monitorujący, Społeczna Rada ds. Osób Niepełnosprawnych, Wojewódzka Rada Działalności Pożytku Publicznego);
- Działania edukacyjne (szkolenia i ich dostępność, baza szkoleniowa i turystyczna);
- Działania monitoringowe (inwestycje publiczne – Piwnica Pod Fortuną, PKP);
- Rekomendacje (Kasa Chorych, transport);
- Współpraca i partnerstwo z innymi organizacjami.
Z uwagą wysłuchałam także prezentacji Pana mgr Aleksandra Lysko, który w wystąpieniu “Niezawodna edukacja (dorosłych) w praktyce Instytutu Korfantego”, przybliżył funkcjonowanie organizacji oraz realizowane przez nią projekty, m.in. Erasmus+ na lata 2021-2027, czy niezwykle ciekawą Mapę Obrzędową Górnego Śląska, dokumentującą doroczne zwyczaje i obrzędy, obchodzone przez mieszkańców tego regionu.
Przed oficjalnym zakończeniem Kongresu obejrzałam wystawę prac plastycznych dzieci ze Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Dzieci i Młodzieży Niepełnosprawnych im. prof. Zofii Sękowskiej w Lublinie.
Debata podsumowująca
Punktem kończącym, trwający trzy dni Pierwszy Międzynarodowy Kongres Edukacji Pozaformalnej „Całożyciowa KreAktywność” (I International Non-Formal Education Congress in Lublin „Life-long CreActivity” była debata podsumowująca wypracowane podczas obrad rozwiązania.
Liderzy poszczególnych sekcji panelowych przedstawili wnioski. Jako pierwsza wystąpiła Pani dr hab. Sylwia Słowińska, prof. UZ, która kierowała sekcją “Animacja – Lokalność – Całożyciowość”, która powiedziała:
“W naszej sekcji spotkały się głosy zarówno praktyków, jak i badaczy. Dominującym dyskursem był ten ukierunkowany na praktykę. Nawet badacze w naszej sekcji mocno skoncentrowali się na pokazaniu pewnych praktycznych form, przejawów edukacji pozaformalnej. Wniosek podstawowy to taki, że edukacja pozaformalna, jak wynika z naszych obrad, ma bardzo zróżnicowane oblicze, jest bardzo heterogeniczna i pojawia się w bardzo różnych przestrzeniach, realizowana jest przez rozmaite podmioty w powiązaniu z różnymi organizacjami, instytucjami, podmiotami życia społecznego. (…) Prelegenci z mojej sekcji – sekcji, którą kierowałam pokazywali w jaki sposób instytucje edukacji systemu formalnego – uniwersytet, szkoły włączają się w tą przestrzeń edukacji pozaformalnej, czyli mieliśmy tutaj przykłady różnorodnych praktyk, jak Dni Nauki, jak Chór Niemy na Uniwersytecie Śląskim, projekty studenckie realizowane na uniwersytetach, ale oczywiście takimi istotnymi też podmiotami realizującymi edukację pozaformalną to instytucje kultury, zwłaszcza one były u nas obecne, ponieważ taka była też specyfika naszej sekcji. To animacja wyznaczyła też pewną specyfikę, instytucje kultury, Centra Aktywności Społecznej, no i oczywiście organizacje pozarządowe w niezwykłym bogactwie tutaj, to pole różnicują i organizują a także oczywiście w tym polu edukacji pozaformalnej działają też podmioty biznesowe i taką istotną przestrzenią dla nich staje się Internet, gdzie rozwija się mocno rynek usług edukacyjnych, warsztatów, szkoleń i webinarów. (…) Nasze obrady pokazały bogactwo rozwiązań metodycznych, techniki metodyczne między innymi streetworking, pedagogika cyrku, teatr, edular itd. Jeżeli chodzi o zróżnicowanie tematyczne, dziedzinowe to mieliśmy także tutaj obszary związane z edukacją międzykulturową, edukacją do dorosłości, edukacją międzygeneracyjną, edukacją regionalną a także szeroko rozumianą bogatą edukacją kulturalną, w której szczególnie istotnie była podkreślana edukacja przez sztukę, na przykład przez: sztukę współczesną, taniec, teatr i inne działania artystyczne. (…) Kończąc, chciałabym jeszcze jedną rzecz podkreślić – mówiłam o tym przenikaniu i niejednoznaczności edukacji pozaformalnej, ale znalazłam też pewien wspólny wątek rozważań. (…) na pewno akcent był mocno położony na uczenie się, też uczenie się nieformalne i taką rzeczą, która najczęściej była podkreślana przez prelegentów, to oprócz edukacyjnego wymiaru, edukacyjnych funkcji realizowanych przez pokazywane działania, analizowane działania była kwestia relacji społecznych. Relacje społeczne pojawiały się we wszystkich wystąpieniach i pokazywali prelegenci i prelegentki, że uczenie się w tych przestrzeniach, o których mówiliśmy jest niezwykle mocno związany z kwestiami relacji interpersonalnych, bycia razem, budowania relacji, komunikowania się, porozumiewania i że jest to szczególnie istotny walor tego typu działań edukacyjnych.”
Jako drugi wystąpił Pan prof. dr hab. Roman Leppert, który dokonał podsumowania obrad Sekcji II “Edukacja – Młodzież – Social Media”, słowami:
“Podstawową kwestią w przypadku takiej próby podsumowania, jak ta, której teraz dokonujemy jest kwestia znalezienia klucza do tej różnorodności, która została w trakcie obrad zaprezentowana. Nie będę oczywiście przywoływał licznych wystąpień – one wszystkie zostały uwzględnione w programie, pomyślałem sobie jednak, że można zastosować takie dwa klucze – jeden zaproponowali organizatorzy – w tytule naszego panelu znalazły się trzy kategorie: edukacja – młodzież – media społecznościowe, czy social media. No i gdybyśmy ten klucz zastosowali, to mógłbym powiedzieć, że wszystkie te trzy kategorie się ujawniły. Tu od razu powiem, że organizatorzy bardzo dobrze postąpili, używając kategorii „edukacja” a nie na przykład edukacja pozaformalna – młodzież – social media, bo podobnie jak pani profesor Słowińska mówiła, w naszym przypadku również pojawił się tam problem poszukiwania odpowiedzi na pytanie, czym poszczególne rodzaje edukacji się różnią i o ile skłonni byliśmy oddzielić edukację formalną od pozaformalnej i nieformalnej, o tyle już różnicowanie tych dwóch rodzajów edukacji, o których przed chwilą wspomniałem sprawiało nam kłopot, ale w ogóle pojawia się pytanie „Czy istnieje potrzeba takiego odróżniania?”. Jeżeli chodzi o kategorię „młodzież”, to ja pozwolę sobie zwrócić uwagę na to, że w naszym panelu wzięły udział różne osoby – w tym ludzie młodzi – byli z nami studenci, byli z nami uczniowie szkół średnich, uczniowie szkół średnich co prawda nie występowali, ale zabierali głos w dyskusji. I to chciałbym bardzo wyraźnie podkreślić. Jeżeli chodzi o tą kategorię „mediów społecznościowych”, to w trakcie obrad naszej sesji, uwaga występujących wykroczyła poza kategorię mediów społecznościowych i dotknęła również takiej kwestii, która w ostatnim okresie stała się przedmiotem dyskursu publicznego – przedmiotem społecznego zainteresowania – mam na myśli sztuczną inteligencję i ten wątek, dotyczący sztucznej inteligencji kilkakrotnie w trakcie tych trzech części, które wczoraj się odbyły się pojawił. Co ważne pojawił się w takim optymistycznym ujęciu, bardzo często w dyskursie publicznym wybrzmiewa taki katastroficzny ton wypowiedzi na temat sztucznej inteligencji. Prelegenci, którzy tę kwestię podejmowali – pan Marcin Wolski między innymi – zwracali uwagę na to, że sztuczna inteligencja to nie jest coś, co pojawiło się w roku 2022. Pierwszą próbę zdefiniowania sztucznej inteligencji podjęto w roku 1956 a więc jest to kategoria, która ma już długą historię i w związku z tym pewnie to nie jest tak, jak próbuje się czasami przedstawiać sztuczną inteligencję, jako zagrożenie dla ludzkości. Więc, gdyby zastosować te kryteria tytułowe to powiedziałbym, że nacisk położyliśmy na kwestie związane z funkcjonowaniem edukacji w takiej przestrzeni, która ma charakter rozmyty, w której wyznaczanie granic staje się coraz trudniejsze. Można by też zastosować inny klucz, taki, który dla akademickiego pedagoga jest pewnie ważniejszy – myślę tutaj o takim kluczu: myśl pedagogiczna – badanie edukacyjne – praktyki edukacyjne. No i gdy spojrzymy z tej perspektywy to tu powtórzę właściwie to, co przed chwilą powiedziała moja przedmówczyni, że większość wystąpień była skoncentrowana na opisie, na przedstawianiu praktyk edukacyjnych, jakie są realizowane w zakresie edukacji pozaformalnej. Tylko jedno wystąpienie, to było wystąpienie, prezentujące doniesienie z badań. Natomiast, jeżeli chodzi o myśl pedagogiczną to ona uzewnętrzniła się w trakcie obrad naszej sekcji w postaci dyskusji dotyczącej tego, czym edukacja pozaformalna jest, no i ja mam takie przekonanie po wysłuchaniu tych wczorajszych wystąpień, że rzeczywiście rację mają ci badacze a odwołuje się tu między innymi do prof. Krzysztofa Rubachy, który w podręczniku akademickim „Pedagogika” napisał, że: „Pierwotna jest praktyka edukacyjna, dopiero wtedy, kiedy ona istnieje, możliwe jest uczynienie jej przedmiotem namysłu i przedmiotem badawczego oglądu” i my chyba jesteśmy właśnie w takiej sytuacji, że z jednej strony właśnie mamy do czynienia z żywiołowym procesem rozwoju praktyk edukacyjnych dotyczących edukacji pozaformalnej – nie ukrywam, że tym co bardzo przyspieszyło rozwój tego typu edukacji – jest rzeczywistość cyfrowa, jest świat wirtualny. I staje przed nami – myślę teraz o nas, jako badaczach – zadanie uczynienia tego właśnie rodzaju edukacji z jednej strony przedmiotem namysłu a z drugiej strony przedmiotem systematycznych badań. Pozostaje oczywiście pytanie: „Jak tego typu praktyki badać?”. Nie da się pewnie tego robić w taki sposób, w jaki można badać edukację sformalizowaną czy formalną, która w punkcie wyjścia opiera się na twardych założeniach. Także to byłyby takie podstawowe ustalenia, które pojawiły się w trakcie naszych obrad, no i za szczególnie istotną uznaje kategorię pogranicza pomiędzy tymi rodzajami edukacji, ponieważ to pogranicze pomiędzy edukacją formalną a pozaformalną również wielokrotnie w trakcie naszych wczorajszych obrad się pojawiało.”
Jako ostatni wystąpił Pan dr hab. Jarosław Krajka, prof. UMCS, który wraz z Panią prof dr hab. Agnieszką Gromkowską-Melosik współprowadził sekcję I anglojęzyczną “Identity – Interculturalism – Integration”. Profesor podsumował:
“Szanowni Państwo, jak się mogliśmy spodziewać z programu, patrząc na Prelegentów i kraje, które reprezentują, mogliśmy oczekiwać szerokiego spektrum kultur, które zostaną zaprezentowane i badań, które w tych kulturach zostały umiejscowione i tego oczywiście się spodziewaliśmy. Spodziewaliśmy się fascynującej podróży po półkulach, po krajach, po kontynentach – od Azji przez Amerykę Południową, oczywiście Europa: Niemcy, Polska; Brazylia… Nie spodziewaliśmy się chyba również tego, że będzie to fascynująca podróż w czasie – a mianowicie mieliśmy również bardzo ciekawe prezentacje na temat gier w Starożytnej Mezopotamii (…). Również była to fascynująca podróż przez różne obszary tematyczne funkcjonowania edukacji a zajmowaliśmy się w dużej mierze językami obcymi (…). Od edukacji językowej bardzo płynnie przechodziliśmy chociażby do kształcenia i edukacji projektantów mody a od projektantów mody równie płynnie przechodziliśmy do kształcenia matematycznego dzieci w wieku przedszkolnym. Oczywiście dużą rolę w prezentacjach, w badaniach, które zaprezentowano odgrywał element technologiczny. I tutaj wielu z naszych prelegentów pokazywało działania zapośredniczone technologicznie zwłaszcza, jeżeli chodzi o współpracę zdalną, współpracę na odległość. Z pewnością rzeczywistość pandemiczna lat: 2020-2021-2022 być może również w pewnym sensie wymusiła konieczność przeniesienia części edukacji również pozaformalnej do przestrzeni online, co oczywiście również otworzyło pewne interesujące możliwości i zachęciło badaczy, edukatorów do tego, aby poszukiwać tak naprawdę korzyści i wartości dodanej z tych nowych kontekstów edukacyjnych, które powstały. I tu chociażby takie przykłady jak działania tele-współpracy na odległość pomiędzy studentami polskimi a chociażby Polonią brazylijską w różnych obszarach nie tylko języka, ale również kulturowych – chociażby edukacja muzyczna na odległość i wzbogacenie repertuaru zespołu ludowego w bardzo, bardzo dalekim kraju. Pokazuje, że ten element technologiczny zapośredniczenie technologią, mimo tej trudnej rzeczywistości pandemicznej również pozwalał realizować bardzo ciekawe projekty i zapewne też być może takie, których nie udałoby nam się osiągnąć, gdybyśmy nie mieli jednak tej presji, konieczności działań w trybie online. Oczywiście jeżeli pomyślimy o tych wszystkich aspektach to kwestia inkluzyjności, kwestia autonomizacji, ale również wyrównywania szans zwłaszcza w tych zapośredniczonych technologicznie projektach, które mieliśmy okazję usłyszeć była bardzo ważna, gdzie oczywiście kwestie różnic kulturowych, również wymiarów kultury, również kultur uczenia się, jako pojęcia, z którego nie zawsze sobie w pełni być może zdajemy sprawę, mają jednak bardzo duży wpływ na sukces wszelkich projektów, realizowanych chociażby we współpracy online. Także to był również taki ważny temat, który wybrzmiewał w wielu naszych prezentacjach. Oczywiście obserwowaliśmy szeroki przekrój modeli kształcenia pozaformalnego, ale również formalnego w tych obszarach – czy to kształcenia matematycznego, językowego, projektantów mody – gdzie oczywiście rozwiązania z różnych krajów, zaprezentowane systemowo, jak również porównawczo, niezwykle wzbogaciły naturalnie nasz stan wiedzy na temat tego, w jaki sposób można rzeczywiście edukację formalną i pozaformalną realizować. Bardzo wyraźnie wybrzmiewała jednak ta kwestia uzupełniania się edukacji formalnej i pozaformalnej w tych wszystkich obszarach. Myślę, że to chyba byłyby te główne wnioski, które z tych sesji, w których miałem zaszczyt uczestniczyć, wybrzmiały.”
Następnie przyszedł czas na finałową debatę, w której mogli wziąć udział wszyscy Uczestnicy, obecni w Auli – niezależnie od tego, w jakiej roli występowali na Kongresie. Dyskusji przewodniczył Pan prof. dr hab. Roman Leppert z Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, który rozpoczął ją od postawienia trzech zasadniczych pytań: “Co…?”, “Po co…?” i “Jak…?”.
W odpowiedzi na pierwsze pytanie, Profesor za najważniejszy walor – ze swojego punktu widzenia – uznał “wielość wydarzeń i wielość form uczestnictwa” w ramach zaproponowanego programu.
Jeżeli chodzi o odpowiedź na pytanie: “Po co… to wydarzenie się odbyło?”, Profesor wysunął przypuszczenie, że tutaj będziemy mieli do czynienia z różnymi punktami widzenia, zależnymi od roli, pełnionej w trakcie wydarzenia – wskazał przy tym na organizatorów, realizatorów oraz uczestników.
Natomiast w odpowiedzi na trzecie pytanie: “Jak… to wydarzenie zostało zorganizowane?” padło wiele ciepłych i pozytywnych słów. Profesor wypunktował: udaną współpracę pomiędzy podmiotami organizującymi; wyjście poza tradycyjną, akademicką formułę; różnorodność aktywności zaproponowanych w ramach programu: wizyty studyjne, bogactwo warsztatów, prezentacji metodycznych; atmosferę życzliwości i “zaopiekowania” Uczestnikami wydarzenia. Jak podsumował, odpowiedź na to pytanie doskonale zawiera się w zdaniu; “To wydarzenie zostało zorganizowane w sposób najlepszy z możliwych!”.
Przytaczając wypowiedzi, padające ze strony Uczestników, w pamięci szczególnie utkwiły mi dwie z nich:
“(…) Kluczowym słowem, pojawiającym się w kontekście edukacji pozaformalnej była “dobrowolność”, którą wskazano jako cechę immanentną. (…) To słowo składa się tak naprawdę z dwóch słów” “dobro” i “wolność” i okazuje się, że im więcej wolności, tym więcej dobra i odwrotnie – im więcej dobra, tym więcej wolności. Więc może to jest klucz i może to jest pomysł na edukację sformalizowaną? -Żeby szukać tej wolności tam, gdzie się da (…) – zauważył Pan dr Marcin Cabak“.
Natomiast druga wypowiedź studentki, zaadresowana była do wszystkich obecnych na sali, aby:
“raz na jakiś czas zabrali swoje dziecko może wcześniej z zajęć, zabrali na piknik, poszli do lasu, po prostu spędzili czas ze swoim dzieckiem, żebyśmy po prostu siedli i porozmawiali z nim. (…) Naprawdę, czasami więcej dowiemy się ze spaceru z naszym własnym dzieckiem, z naszym młodszym rodzeństwem, niż ono się dowie w czasie siedzenia w szkole, czytania tej samej lektury, którą nasi dziadkowie czytali, która już zupełnie nie ma odzwierciedlenia w dzisiejszej rzeczywistości. Komórka i budowa komórki z biologii nie zmieni się a możemy się jej nauczyć w zupełnie innym środowisku, w zupełnie innym miejscu. Wyjdźmy poza tę nudną klasę, wyjdźmy poza te beżowe ściany, wyjdźmy na spacer…”.
Profesor Leppert podsumował wypowiedzi wszystkich dyskutantów, zdaniem: “Upodabniajmy zatem edukację formalną do edukacji pozaformalnej!”
Zakończenie Kongresu
Kongres oraz odbywającą się w jego ramach Konferencję oficjalnie zakończył i podsumował Pan dr hab. Andrzej Różański, prof UMCS – Dziekan Wydziału Pedagogiki i Psychologii UMCS.
“Był to modelowy przykład budowania wiedzy jutra w oparciu o wspólne doświadczanie, czyli badania w działaniu, zarówno w jej wymiarze formalnym, nieformalnym, jak i pozaformalnym. Naszym zadaniem podczas tego Kongresu było inspirowanie środowiska naukowego nowymi wyzwaniami.”
Podziękował przy tym wszystkim osobom, zaangażowanym w organizację wydarzenia za kilkumiesięczny proces przygotowań – organizatorom: środowisku akademickiemu, samorządowi lokalnemu i organizacji pozarządowej; ponadto pracownikom, studentom, młodzieży, wolontariuszom, aktywistom organizacji pozarządowych a także wszystkim uczestnikom, tłumaczkom PJM, obsłudze technicznej. Część z wymienionych osób pełniła podczas Kongresu potrójną rolę, będąc jednocześnie nauczycielami, uczniami oraz organizatorami.
Na koniec, specjalne podziękowania otrzymała Przewodnicząca Komitetu Organizacyjnego – Pani dr Urszula Lewartowicz.
Wydarzenie było niezwykle inspirujące i pokazało szeroki wachlarz możliwości uczestnictwa w różnych przejawach edukacji pozaformalnej. Tak naprawdę, wystarczy tylko rozejrzeć się wokół siebie, poszperać w Internecie lub wyjść na spacer. Wystarczy chcieć, bo „Droga wiedzy stoi otworem przed wszystkimi ludźmi, przed każdym zwykłym człowiekiem” (Paulo Coelho, Pielgrzym).
Galeria zdjęć
Tekst i foto: Wiktoria Kwiecień
Materiał powstał w ramach projektu “Promowanie aktywności osób niepełnosprawnych w różnych dziedzinach
życia społecznego i zawodowego” realizowanego w okresie 06.06.2023 – 11.12.2023 r.
przez Lubelskie Forum Organizacji Osób Niepełnosprawnych – Sejmik Wojewódzki.
Zadanie publiczne jest finansowane ze środków PFRON przyznanych przez Samorząd Województwa Lubelskiego
UWAGA: Kopiowanie, skracanie, przerabianie, wykorzystywanie fotografii i tekstów (lub ich fragmentów) publikowanych w portalu www.niepelnosprawnilublin.pl, w innych mediach lub innych serwisach informacyjnych wymaga zgody redakcji.