W kolejnym 4 artykule naszego paraolimpijskiego cyklu przybliżę Wam drodzy czytelnicy charakterystykę 23 dyscyplin paraolimpijskich, których będziemy świadkami na tegorocznych igrzyskach w Tokio. Zanim jednak przejdziemy do poszczególnych sportów musimy wiedzieć, że tak jak są różne kategorie sportowe dla danych dyscyplin, tak są też różne rodzaje niepełnosprawności, które odpowiednio klasyfikują sportowców w poszczególne kategorie. Jak więc taka klasyfikacja wygląda?
KLASYFIKACJA
Zawodnicy rywalizują w kilku kategoriach ułożonych pod względem rodzajów niepełnosprawności. Oczywiście nie wszystkie rodzaje niepełnosprawności, są w takiej klasyfikacji uwzględnione ze względu na fakt, że np. głęboka niepełnosprawność intelektualna nie pozwoliłaby skutecznie takiej osobie rywalizować. Tak więc dopuszczalne niepełnosprawności zostały podzielone na 6 głównych kategorii. Zawodnicy mający co najmniej jedną z tych niepełnosprawności są w stanie konkurować na Igrzyskach Paraolimpijskich (ale nie każdy sport może umożliwić start w danej kategorii niepełnosprawności). Kategorie te odnoszą się zarówno do Igrzysk odbywających się latem jak i zimą.
- po amputacji – sportowcy z częściową lub całkowitą utrata co najmniej jednej kończyny;
- porażenie mózgowe – sportowcy z nie postępującym uszkodzeniem mózgu, np. porażenie mózgowe, urazowe uszkodzenie mózgu, udar lub inna podobna niepełnosprawność wpływająca na kontrole mięśni, równowagi lub koordynacji;
- niepełnosprawność intelektualna – sportowcy ze znacznym upośledzeniem funkcjonowania intelektualnego i ograniczeń związanych z zachowaniami adaptacyjnymi;
- wózek inwalidzki – sportowcy z urazami rdzenia kręgowego i inne dysfunkcje wymagające korzystania podczas konkurencji sportowych z wózka inwalidzkiego;
- niewidomi – sportowcy z wadami wzroku (od częściowego widzenia do całkowitej ślepoty). Zawodnicy z tej kategorii konkurują ze sobą, a każdy z nich ma swojego przewodnika sportowego Zawodnika i jego przewodnika uważa się za zespół i oboje są kandydatami do medalu. Przewodnik jest więc bardzo ważną i i podstawową częścią konkursu. Rzecz jasna nie każda dyscyplina dla niewidomych korzysta z pomocnika będącego tuż obok, czasami przewodnik daje wskazówki zza linii boiska;
- Les Autres – czyli inni, którzy nie mieszczą się w kategoriach ww. Są to karłowatość, stwardnienie rozsiane i wrodzone zaburzenia.
SPORTY PARAOLIMPIJSKIE
W tegorocznych igrzyskach w Tokio sportowcy będą rywalizować w 23 dyscyplinach paraolimpijskich:
https://www.high-endrolex.com/36
Parabadminton, Blind football (Football 5-a-side), Boccia , Goalball, Paraujeżdżanie, Parajudo, Parakajakarstwo, Parakolarstwo, Koszykówka na wózkach, Paralekkoatletyka, Podnoszenie ciężarów, Parapływanie, Rugby na wózkach, Siatkówka na siedząco, Parastrzelectwo, Paraszermierka, Parataekwondo, Paratenis stołowy, Tenis na wózkach, Parathriatlon, Parawioślarstwo, Parałucznictwo
Nie we wszystkich startują Polacy gdyż np. nie udało zaklasyfikować na paraolimpiadę :(, ale mimo wszystko warto je wszystkie choć raz obejrzeć! Poszczególne dyscypliny będę opisywać w polskim porządku alfabetycznym co ułatwi orientowanie się w temacie. (alfabetyczny porządek zgodnie z nazwą dyscypliny bez uwzględnienia przedrostka para!). Dzięki poniższemu artykułowi będziecie znali podstawowe zasady gry w poszczególnych dyscyplinach co z pewnością uprzyjemni oglądanie rywalizacji. Jednakże nie będę się przesadnie rozpisywać o zasadach gry we wszystkich dyscyplinach, gdyż niektóre z nich są pokrewne do tych ogólnie znanych np. tenis i pokrewny tenis na wózkach. Podam w zasadzie tylko występujące w nich różnice. Oczywiście niektóre dyscypliny nie mają swojego ścisłego odpowiednika w sportach olimpijskich i te wymagają głębszego wyjaśnienia panujących w nich zasadach lub też jest to dyscyplina nie znana powszechnie. Tak więc zaczynajmy!
Parabadminton
Sport ten zadebiutuje w programie Igrzysk Paraolimpijskich w Tokio. Przepisy i zasady rozgrywek nie różnią się od tych, które są stosowane podczas rozgrywek zawodników pełnosprawnych, ale są pewne odmienne kwestie biorące pod uwagę niepełnosprawność zawodników. W skrócie – badminton to gra 2 lub 4 osobowa, polegająca na przebijaniu nad siatką lotki za pomocą rakietek. Gra rozgrywana jest w setach do 21 punktów każdy. Wymagana jest przewaga dwóch punktów, jeżeli strony osiągną wynik 29:29 to seta wygrywa strona zdobywająca 30. punkt. Gra kończy się, gdy jeden z zawodników lub jedna z drużyn wygrywa dwa sety. Normalne boisko ma długość 13,40 m i szerokość 6,10 m w deblu lub 5,18 w singlu. Linie kortu wyznaczają pola serwisowe i odbioru. Kort dzieli na dwie połowy rozpięta siatka o szerokości 76 cm zawieszona na wysokości 1,55 m przy słupkach i 1,524 m na środku.
Zawodnicy niepełnosprawni są podzieleni na sześć klas (dwie klasy na wózkach i cztery klasy stojące w tym klasa niskiego wzrostu). Wysokość siatki jest taka sama dla wszystkich klas. Zawody pojedyncze w dwóch klasach na wózkach inwalidzkich wykorzystują połowę normalnego boiska do badmintona, a lotki spadające między siatką a linią serwisową umieszczoną blisko siatki, uważane są za poza boiskiem. W czterech klasach stojących wszystkie mecze rozgrywane są na pełnym korcie, z wyjątkiem jednej klasy dla zawodników stojących z dysfunkcjami kończyn dolnych, gdzie wykorzystywana jest połowa kortu.
Jako ciekawostkę można podać fakt specjalnie dostosowanych wózków inwalidzkich do tego sportu Siedziska używane w wózkach zawierają szereg modyfikacji, które mają pomóc zawodnikom w skutecznej rywalizacji. Do modyfikacji tych należą modyfikacje oparcia – jest niskie i częściowo giętkie dla swobody ruchu do tyłu gdy zwracają lotkę
Dodatkowe kółka umieszczone z tyłu wózka zapobiegają jego przewróceniu, gdy gracz sięga do tyłu, aby uderzyć lotkę. Zbieżne ustawienie kół ułatwia szybkie manewrowanie, skręcanie wózkiem.
Blind soccer lub inaczej Football 5-a-side
To piłka nożna dla niepełnosprawnych z dysfunkcją wzroku. Jest to odmiana futsalu (piłki nożna halowa) przeznaczona dla niewidomych. Każda drużyna składa się z 5 zawodników (4 w polu i jeden bramkarz). Piłkarze muszą podawać, atakować i strzelać, polegając na dźwięku piłki, głosie pozycyjnym współgraczy jak i głosie swojego przewodnika zza linii boiska lub bramki. Inne różnice w stosunku do futsalu to mniejsze boisko (wymiary 40m x 20m), mniejsze bramki i skrócony czas gry (do 50 min, połowy po 25 minut). Mecze rozgrywane są w pomieszczeniach lub na zewnątrz na boiskach ze sztuczną murawą. Boiska zewnętrzne mogą być zamknięte barierą lub być w swoistej „klatce”, aby zapobiec opuszczeniu pola gry przez piłkę i utrzymaniu płynności gry. Sport rozgrywany jest więc bez wrzutów i bez reguły spalonego, co zapewnia nieprzerwaną akcję. Ogólnie rzecz biorąc, zasady „ślepej piłki” nożnej są bardzo podobne do zasad futsalu . Istnieje jednak kilka ważnych wyjątków:
- dla wyrównania szans wszyscy zawodnicy, z wyjątkiem bramkarza, mają zawiązane oczy przepaskami zaciemniającymi. Bramkarz może być w pełni widzący lub słabowidzący i może też pełnić rolę przewodnika informującego na temat bieżącego ustawienia i sytuacji na boisku;
- piłka zmodyfikowana jest tak, aby wydawała dźwięk brzęczenia lub grzechotania przy jej turlaniu się – ułatwia to jej lokalizacje słuchową;
- dla zapewnienia bezpieczeństwa rywalizacji, gracze muszą powiedzieć „voy!” lub inne podobne słowo, gdy zbliżają się do przeciwnika, atakują lub szukają piłki;
- przewodnik, stojący poza polem gry za siatką bramki, udziela graczom instrukcji starając się nakierować ich na piłkę, pomóc w ominięciu przeciwników i w trafieniu do bramki podając np. odległość do niej.
Piłka nożna 5-a-side, jest szybką i wymagającą fizycznie grą. Zawodnicy potrzebują nie tylko szybkości, siły i wytrzymałości, ale także doskonałej świadomości przestrzennej pomimo braku wzroku, co pozwoli im być skutecznym na boisku i grać razem jako drużyna.
Również trener z linii bocznej może dawać instrukcje takie jak „osiem metrów, 45 stopni, strzelaj!”. Jako, że w tej grze wymagany jest słuch, a piłka wydaje dźwięki, widzowie na trybunach muszą zachować ciszę. Ale po strzeleniu gola jak najbardziej można dać temu entuzjazm na trybunach ;). Zawodnicy mogą popełnić szereg fauli, ruchów niedozwolonych. Zawodnik, który popełni pięć fauli osobistych podczas meczu, musi opuścić pole gry. Można natychmiast zastąpić ukaranego zejściem z boiska innym zawodnikiem.
Boccia
Wywodzi się z … i tutaj zagadka. Jedne źródła podają, że ze starożytnej Grecji gdzie gracze rzucali dużymi kamieniami w mały cel, inne podają zaś, że wywodzi się od włoskiej gry w bule – bocce. Która wersja jest prawdziwa? Ciężko stwierdzić. Wiadome jest na pewno to, że jej nazwa „boccia” pochodzi od łacińskiego słowa „boss” – bottia. Boccia pierwotnie zaprojektowana dla osób z porażeniem mózgowym obecnie grywana jest przez sportowców, którzy mają jakiekolwiek zaburzenia neurologiczne, wpływające na ich funkcje motoryczne. Sport ten ma podobieństwa do kręgli, bule i petanque. Gra jest podobna do jej pierwowzoru – bocce odróżniają ją jednak charakterystyczne zapisy regulaminowe takie jak:
- wprowadzenie bili na boisko odbywać się może w dowolny sposób: rzucenie, kopnięcie, sprzęt wspomagający np. rynny, pochylnie, wtedy ruch bili wymuszany jest z pomocą tyczki trzymanej w zębach lub przytwierdzonej do opaski na głowie;
- pozycja ciała zawodnika nie jest ściśle określona: może on stać lub siedzieć (wózek inwalidzki, krzesło, siedzisko specjalnego przeznaczenia dla niepełnosprawnych);
- wprowadzanie buli na boisko może się odbywać z udziałem asystenta instruowanego przez gracza (np. o głębokim porażeniu mózgowym, bez kończyn) – asystent ustawia rynne zgodnie z instrukcją gracza co do kąta jej nachylenia i kierunku wylotu rynny na pole gry, oraz wysokości umieszczenia buli w rynnie;
- przyznawany jest limit czasu każdej stronie na rozegranie każdej rundy.
Zasady rozgrywki są dość proste. W Boccię gra się w mieszanych składach, mogą grać pojedyncze osoby, pary lub trzyosobowe zespoły. Celem gry jest rzucanie skórzanymi piłkami — w kolorze czerwonym lub niebieskim jak najbliżej białej bili – waleta. Przypisanie koloru bil do drużyny odbywa się na zasadzie rzutu monetą. Gra rozpoczyna się od rzutu waletem – biała bilą, potem grane są dwie pierwsze zwykłe kule (najpierw gracz, który rzucił waletem, potem przeciwna strona), po czym strona najbardziej oddalona od waleta jest następna, próbując albo zbliżyć się do waleta lub wybijając piłkę przeciwnika z drogi uniemożliwiając zbliżenie się do waleta. Gra toczy się, dopóki jedna strona nie zagra wszystkich swoich bil, w którym to momencie przeciwna strona zagra pozostałymi swoimi bilami. Po każdej rundzie sędzia z pomocą specjalnych suwmiarek lub innych sprzętów pomiarowych np. cyrkla mierzy odległość piłek znajdujących się najbliżej waleta i przyznaje odpowiednio punkty — 1 punkt za każdą bulę, która jest bliżej waleta niż najbliższa bula przeciwnika. Zwycięża drużyna/gracz z największą liczbą punktów na koniec gry. Jeśli obie drużyny mają taką samą liczbę punktów po rozegraniu wszystkich partii, rozgrywana jest jedna dodatkowa runda, aby wyłonić zwycięzcę. Konkurs indywidualny składa się z czterech rund i sześciu piłek na zawodnika na każdą rundę. Rywalizacja w parach to cztery rundy i sześć piłek na parę na rundę (po trzy bile na gracza). Rywalizacja drużynowa to sześć rund i sześć piłek na drużynę na rundę (po dwie bule na gracza). W zawodach parowych i drużynowych dozwolony jest zawodnik rezerwowy. Pomiędzy rundami rezerwowy może zostać zastąpiony zawodnikiem podczas meczu, ale dozwolona jest tylko jedna zmiana na mecz.
Boisko, którego wymiary wynoszą 12,5m x 6 m, wokół którego znajduje się 2 m pustej, przeznaczonej do gry przestrzeni cechować się musi gładką powierzchnią (czyli wyklucza się rozgrywki na murawie). Obszar rzutów jest podzielony na sześć prostokątnych pól do rzutów, w których poszczególni zawodnicy muszą pozostać w całości podczas gry. Na boisku znajduje się linia w kształcie litery V, przez którą cel musi przekroczyć, aby rzut został uznany za ważny. Na końcu boiska znajduje się „pojemnik na tzw. martwe piłki”, w którym umieszcza się bile, które albo zostały rzucone przez zawodnika poza wyznaczony limit czasu, albo wytoczyły się poza obszar gry albo jeśli zawodnik podczas rzutu złamie któryś z przepisów gry.
Piłki (lub inaczej bile czy bule) są wykonane ze skóry i są nieco większe od piłki tenisowej, ważą około 275 gramów i mierzą 270 mm w obwodzie. Są dostępne w różnych stopniach miękkości i twardości. Ma to szczególne znaczenie gdyż określona piłka wybierana jest celowo, aby realizować pożądane strategie w trakcie meczu.
Boccia to świetny sport rehabilitacyjny niepełnosprawnych z porażeniem mózgowym i innymi zaburzeniami neurologicznymi.
Ciekawostka! Boccia wraz z goalball’em to jedyne paraolimpijskie dyscypliny nie mające swego odpowiednika olimpijskiego! A więc oba te sporty są bardzo oryginalne i przynależne światu niepełnosprawnych.
Goalball
Kolejna drużynowa gra dla osób słabowidzących i niewidomych. Również i tutaj używana jest piłka wykonana jest z twardej gumy i ma otwory, które umożliwiają słyszenie dzwonków w środku podczas ruchu piłki, dla łatwiejszej jej lokalizacji oraz zaciemniające gogle ochronne na oczy. Dyscyplina ta opracowana została w ramach doskonalenia sposobów rehabilitacji niewidomych weteranów II wojny światowej. Mecz rozgrywany jest na boisku o wymiarach 9m x 18m podzielonym jest na trzy strefy: bramkową (na szerokość 3 m od bramki), rzutu (3 m za strefą bramkową) i strefę środkową, zajmującą szerokość 6 m na środku boiska. Na cała szerokość boiska rozciągnięte są naprzeciw siebie dwie bramki o wysokości 130cm. Mecz rozgrywany jest przez dwie trzyosobowe drużyny (na ławce rezerwowych kolejni trzej zawodnicy drużyny), które próbują rzucić – wtoczyć piłkę z dzwoneczkami w środku do bramki przeciwnika, którzy bronią jej swoimi ciałami. Piłka musi być rzucana – toczona ręcznie i nie może być wykopana. Po rzuceniu piłki, obrońcy mają 10 sekund na odrzucenie piłki po tym, jak jeden z nich dotknie jej. Mecz trwa 24 minuty (12 min. jedna połowa). jeśli w meczu dojdzie do dogrywki, stosuje się zasadę złotej bramki (dwie trzyminutowe połowy). Jeśli po dogrywce wynik jest nadal równy, o zwycięzcy zadecydują dodatkowe rzuty.
Również tutaj widzowie na trybunach musza zachować ciszę, tak by zawodnicy mogli spokojnie grać i wsłuchiwać się w odgłosy dochodzące z boiska czy od trenera. Kibice mogą wiwatować gdy padnie bramka rzecz jasna. Cisza dotyczy w pewnym stopniu również zawodników. Każdy niepotrzebny hałas wydawany przez rzucającego podczas rzutu, dopóki piłka nie dotknie zawodnika drużyny broniącej, jest karany. Mogą rzucać piłkami, które odbijają się od boiska, Zawodnicy obierają różne strategie jedni rzucają szybciej lub wolniej, aby oszukać przeciwników. Mogą wykonać szybki kontratak lub spróbować oddalić się od miejsca, w którym złapali piłkę, nie robiąc żadnego hałasu, tak by rzucić piłkę z innego miejsca zaskakując przeciwnika.
Obrońcy muszą dążyć do zlokalizowania piłki, nasłuchując dzwonków w jej wnętrzu, kroków napastnika i ruchu piłki. Leżąc przed swoją bramką po drugiej stronie boiska, tworzą ścianę mającą zablokować piłkę przed wpadnięciem do siatki. Kluczem do skutecznej obrony jest współpraca z pozostałymi graczami w drużynie, aby osiągnąć cel bez luk.
Zespół rezerwowy na ławce analizuje schematy ataku i obrony przeciwnika i opracowuje taktykę. Nie wolno im mówić podczas gry, ale mogą przekazywać informacje graczom podczas przerwy.
Ciekawostką dotyczącą tego sportu jest jeden z „fauli”. Gracze noszą osłony na oczy z przepaskami z gazy pod spodem, aby upewnić się, że żaden gracz nie jest uprzywilejowany lub poszkodowany ze względu na stopień upośledzenia wzroku. W sporcie tym istnieje kara zwana „karą za cienie na oczy” – co to jest? Kara ta jest przyznawana każdemu zawodnikowi na boisku, który dotknie swoich okularów bez zgody sędziego. Jeśli gogle zaciemniające zawodnika ześlizgną się, musi poprosić sędziego o pozwolenie na ich dotknięcie. Złamanie tej zasady skutkuje „karą osobistą”, a ukarany gracz musi obronić rzut karny.
Potężne ataki, zdecydowana obrona i rozbudowane strategie opracowane między zawodnikami na boisku a zespołem wspierającym na ławce sprawiają, że bramka jest fascynującym sportem do oglądania.
Paraujeżdżanie
Jeden z odłamów parajeździectwa – paraujeżdżenie jest obecnie konkurencją paraolimpijską. To najbardziej artystyczny ze sportów jeździeckich i używany jako podstawa dla wszystkich innych dyscyplin, ujeżdżenie testuje zdolność sportowca i konia do wykonywania ustalonych programów wykazując unikalną mieszankę sprawności sportowej i elegancja za pomocą subtelnych poleceń.
Jest to sport zarówno dla sportowców płci męskiej, jak i żeńskiej z dowolnym rodzajem upośledzenia fizycznego lub wzroku. Wszystkie wydarzenia klasowe są mieszane pod względem płci. Ze względu na różne stopnie niepełnosprawności zawodników, powstał składający się z czterech poziomów sprawnościowych system klasyfikacyjny, opracowany przez Chris Meaden z Wielkiej Brytanii:
- poziom 1a: jazda stępem;
- poziom 1b: jazda stępem i krótkie odcinki jazdy kłusem;
- poziom 2: jazda stępem i kłusem;
- poziom 3: jazda stępem, kłusem i galopem;
- poziom 4: jazda stępem, kłusem i galopem, chody boczne;
- poziom 5: jazda stepem, kłusem, galopem, galopowane półpiruety.
Aby rywalizacja była sprawiedliwa, każdy zawodnik przed rozpoczęciem startów w zawodach poddawany jest procedurze klasyfikacyjnej. Polega ona na godzinnym badaniu lekarskim i ważna jest przez pięć lat od daty badania[potrzebny przypis]. W razie trudności w zaklasyfikowaniu, klasyfikator może poprosić zawodnika o zaprezentowanie swojego treningu, jednak są to sporadyczne przypadki. Badanie jeźdźca na koniu służy wyłącznie ocenie jego sprawności, aktualny poziom umiejętności jeździeckich nie jest brany pod uwagę.
Program zawodów paraujeżdżeniowych obejmuje: Test Indywidualny; Test zespołowy z muzyką; oraz Indywidualny Styl Dowolny otwarty dla 8 najlepszych sportowców z każdego poziomu na podstawie wyników indywidualnego testu. Podczas gdy Test Indywidualny i Test Zespołowy wymagają od sportowców wykonania ustalonej rutyny, Freestyle jest unikalny dla każdego sportowca z własną choreografią i muzyką.
Zawody ujeżdżeniowe obejmują „Tylko testy chodu” dla Poziomu 1, z dozwoloną pracą kłusa w stylu dowolnym oraz „Test chodu i kłusa” dla Poziomu 2. Zawody ujeżdżeniowe otwarte do klasyfikacji Poziomu 3 obejmowały „Chodź i kłus, ale galop w stylu dowolnym”. Zawody ujeżdżeniowe otwarte do klasyfikacji Poziomu 4 obejmowały „Krok, kłus i galop i mogą pokazywać pracę boczną w stylu dowolnym”. W tych trzech klasach uczestnicy korzystają z areny o wymiarach 40 x 20 metrów. Zawody ujeżdżeniowe otwarte do klasyfikacji Poziomu 5 obejmowały „Krok, kłus, galop, galopowanie półpiruety, 3 i 4 zmiany kolejności oraz pracę boczną”. W klasie 5 uczestnicy przenoszą się na arenę o wymiarach 60 x 20 metrów. Miejsca są określane przez zsumowanie punktów od każdego z pięciu sędziów i uzyskanie procentu. Sportowcy z wadami wzroku są umieszczani w klasach IV i V i mogą mieć do 13 asystentów, którzy określają położenie znaczników. Osoby z zaburzeniami pamięci, takimi jak wyższe dysfunkcje mózgu, mogą mieć jednego dowódcę, który stoi w stałym miejscu poza areną i odczytuje każdy ruch.
W zawodach drużyn narodowych, takich jak Paraolimpiada, każda drużyna składa się z trzech zawodników, z których jeden musi być zawodnikiem Stopnia 1, Stopnia 2 lub Stopnia 3
Niektórzy sportowcy używają pomocy kompensacyjnych, takich jak miękki uchwyt przymocowany z przodu siodła, jeśli nie mogą złapać wodzy. Inni mogą trzymać wodze w ustach lub palcami u nóg. Sportowcy z paraliżem dolnej części ciała mogą nosić do dwóch batów, aby kontrolować swojego wierzchowca.
Jako ciekawostkę można potraktować specjalne wyposażenie jeźdzów i koni do osób niepełnosprawnych. Sport ten ma jeden z najwyższych wskaźników kontuzji wśród wszystkich sportów paraolimpijskich. Z tego powodu większość sprzętu do uprawiania sportu jest opracowywana z myślą o tym. Duża część sprzętu wykorzystuje rzepy i gumki, dzięki czemu rzeczy mogą się łatwo oderwać i chronić jeźdźca podczas upadku. Istnieje również stała równowaga w opracowywaniu sprzętu dla para-jeździectwa, aby zapewnić, że jeździec zachowuje kontrolę nad wierzchowcem i że nie jest ciągnięty przez konia. Jedną z adaptacji siodeł dla para-jeździectwa jest dodatkowa wyściółka. Oprócz siodeł, jeźdźcy na parajeździe mogą używać innej formy wyściółki, takiej jak polarowe pokrycie siodła.
Parajudo
Judo to sport kontaktowy wymagający wysokiej, ogólnej sprawności fizycznej, równowagi oraz wrażliwości na bodźce. Parajudo jest adaptacją japońskiej sztuki walki w judo. Stanowi on kolejny sport dla sportowców z wadami wzroku i jest jedną z dwóch sztuk walki w programie paraolimpijskim. Zasady tego sportu tylko nieznacznie różnią się od zwykłych zawodów judo. Główna różnica polega na tym, że zawody zawsze zaczynają się od dwóch zawodników w luźnym uścisku strojów do judo i jeśli kontakt jest zerwany, ogłasza się „matte” (czekaj) lub zatrzymaj się, a zawodnicy wracają do centrum pola-maty i startowego bloku. Judoka musi chwycić za rękaw i klapę przeciwnika (uchwyt zwany „ Kumikata ”) i trzymać się nieruchomo, zanim mecz się rozpocznie. Zawody rozpoczynają się, gdy tylko sędzia ogłosi „Hajime!”. (‚Zaczynać!’). Zawodnik, który poruszy się przed hajime, otrzyma karę.
Chociaż zawodniczki są klasyfikowane na podstawie stopnia upośledzenia wzroku, są one dzielone według wagi, a nie stopnia upośledzenia. Wszystkie klasy wzroku rywalizują ze sobą i nie stosuje się masek na oczy. Istnieje siedem kategorii wagowych mężczyzn, od poniżej 60 kg do ponad 100 kg; oraz sześć kategorii kobiet, od poniżej 48 kg do ponad 70 kg.
Od 2016 roku zrewidowano zasady i wprowadzono kilka zamian. Mecze obu płci trwaja tyle samo – 4 minuty (wcześniej 5 minut dla mężczyzn). Punktacja ograniczona została do ippon lub waza-ari. Zmiany te zostały wprowadzone, aby zachęcić do bardziej agresywnego i ofensywnego judo, aby mecze były ekscytujące. Wygrywa zawodnik, który zdobędzie większą ilość punktów w starciu.
Istotą tej dyscypliny jest kontakt fizyczny zawodników a także wykonanie odpowiednich chwytów i rzutów, za które zdobywa się punkty. Celem judo jest rzucenie lub powalenie przeciwnika na ziemię; ujarzmienie przygwożdżeniem; lub zmuszenie przeciwnika ich do poddania się za pomocą zamka (Kansetsuwaza) lub dławika (Shimewaza). Sportowcy (znani jako judoka) mierzą się ze sobą na macie o wymiarach 10m x 10m i stosują szeroką gamę technik rzucania i grapplingu. Najwyższy wynik, jaki może zdobyć judoka, to ippon (pozycja leżąca), jest to najlepszy i najszybszy sposób na zwycięstwo w meczu przed czasem i najwyższy wynik w judo. Po zdobyciu ippon mecz się kończy. Ocena ippon jest dla techniki rzutu przeciwnika na plecach z dużą siłą, szybkością i utrzymaniem jego pozycji leżącej na macie. Jeśli rzut lub inna technika jest pomyślnie wykonana, ale wszystkie wymagania dla ippon nie są spełnione, przyznawane jest waza-ari (pół punktu). Dwa waza-ari w jednym meczu to odpowiednik ippon. Techniki grapplingu są rozstrzygane od momentu, gdy sędzia ogłosi, że osaekomi (szpilka) została ustanowiona. Jeśli przypinka trwa ponad 10 sekund, przyznawane jest waza-ari, 20 sekund skutkuje ipponem. Techniki Shimewaza (uduszenie) i Kansetsuwaza (zamek na stawy) mogą spowodować kontuzję, więc atleta po stronie odbierającej może zasygnalizować maitta („poddaję się”). Jeśli tak się stanie, drugi judoka otrzymuje ippon.
Kiedy całkowicie niewidomi sportowcy przypadkowo opuszczają matę, mogą potrzebować pomocy w powrocie do środka. Nie przyznaje się kar za odejście, chyba że ruch jest zamierzony. Kiedy zawodnicy zbliżają się do krawędzi, sędzia woła ze środka maty, aby dać im słyszeć, gdzie powinni być. Paraolimpijskie Judo różni się również od olimpijskiego odpowiednika tym, że trenerzy mogą również udzielać porad swoim zawodnikom podczas zawodów. Szczególnie ważne jest informowanie zawodników o pozostałym czasie walki.
Ciekawostka! Od czasu Igrzysk w Sydney 2000 jeden zawodnik judo nosił białą judogi, a drugi niebieską, aby ułatwić sędziom i widzom ich identyfikację. Wcześniej obaj zawodnicy nosili się na biało, jak ktokolwiek mógł ich odróżnić? Poprzez pas. Jeden nosił biały obi (pas), a drugi czerwony. W Japonii zawodnicy nadal noszą białe judogi z białym lub czerwonym obi .
Parakajakarstwo
Kajak paraolimpijski jest dokładnie taki sam jak kajakarstwo dla sprawnych sportowców, umożliwiając osobom z niepełnosprawnością fizyczną czerpanie przyjemności ze sportu i rywalizację na najwyższym poziomie. Zawodnicy we wszystkich rodzajach klasyfikacji rywalizują w indywidualnym 200-metrowym wyścigu na torze w linii prostej.
W wyścigach rywalizują dwa typy łodzi – paracanoe to kajaki (K) z wiosłem dwułopatowym oraz drugi typ czyli kajaki z podporami zwane va’a (V), w których kajakarz ma drugi kadłub jako pływak wspierający i używa wiosła z pojedynczym piórem z literą T.
Kajak
To łodzie są idealnie ukształtowane do ruchu do przodu o długości 5,2 m, szerokości co najmniej 50 cm i wadze co najmniej 12 kg. Wiosła mają około dwóch metrów długości i mają po obu stronach ostrze do zbierania wody. Sportowcy używają jednego wiosła i przemieszczają się, umieszczając go w wodzie naprzemiennie po obu stronach łodzi.
Va’a – kajaki z podporami
Nowość na Igrzyskach Paraolimpijskich, ten rodzaj łodzi jest dłuższy niż kajak, mierzy do 7,3 m i ma minimalną wagę 13 kg, a jej długość zapewnia większą siłę do przodu. Wysięgnik (pływak) jest używany po lewej lub prawej stronie łodzi w celu utrzymania równowagi. Wiosła używane z va’a mają ostrze tylko z jednej strony, a napęd uzyskuje się poprzez umieszczenie wiosła z jednej strony łodzi. Aby poruszać się prosto, potrzebna jest szczególna umiejętność utrzymania kursu.
W kajaku jednoosobowym istnieją trzy klasyfikacje zdarzeń (związane z różnymi stopniami niepełnosprawności ruchowej) zarówno dla mężczyzn, jak i kobiet:
- KL1 (dawniej A; Arms) Ta grupa jest przeznaczona dla wioślarzy, którzy nie mają funkcji tułowia (tj. funkcji tylko barku). Wioślarz klasy KL1 jest w stanie przykładać siłę głównie za pomocą ramion i/lub barków;
- KL2 (dawniej TA; Trunk and Arms): wioślarze, którzy dobrze używają tułowia i ramion, ale mają ograniczone użycie nóg. Nie są w stanie przykładać ciągłej i kontrolowanej siły do podnóżka lub siedzenia w celu napędzania łodzi;
- KL3 (dawniej LTA; Legs, Trunk and Arms): ta klasa jest przeznaczona dla wioślarzy z niepełnosprawnością, którzy dobrze wykorzystują nogi, tułów i ramiona do wiosłowania i którzy mogą wywierać siłę na podnóżek lub siedzenie, aby napędzać łódź.
Istnieje również trzypoziomowy system klasyfikacji ICF dla pojedynczych wydarzeń va’a (VL1, VL2, VL3).
Parakolarstwo
Sport jazdy na rowerze przystosowany dla rowerzystów z różnymi niepełnosprawnościami. Zawody parakolarskie składają się z trzech wyścigów szosowych i pięciu imprez na specjalnym, owalnym torze kolarskim tzw. welodromie.
Wyścigi szosowe – dystanse wytrzymałościowe do 120km:
- wyścig szosowy (mężczyźni i kobiety);
- jazda indywidualna na czas (kobiety i mężczyźni);
- sztafeta drużynowa w kolarstwie ręcznym (mężczyźni i kobiety, impreza mieszana).
W szosie kluczem jest umiejętność odczytywania trasy i wiedza o tym, jak wpłynie to na technikę każdego indywidualnego rowerzysty i jego roweru. Na podjazdach pozycje zmieniają się, gdy rowerzyści wspinają się na wzgórza, ale na zjazdach muszą być ostrożni, ponieważ istnieje duże ryzyko wypadku, gdy nabierają prędkości.
Wyścigi torowe – na welodromie do 4km:
- sprint tandemowy (mężczyźni i kobiety);
- sprint drużynowy (kobiety i mężczyźni, impreza mieszana);
- jazda na czas na 500 m (kobiety i mężczyźni) lub jazda na czas na jeden kilometr (kobiety i mężczyźni);
- pogoń indywidualna (mężczyźni i kobiety);
- wyścig Scratch (mężczyźni i kobiety) – Wyścig polega na jednoczesnym ściganiu się większej liczby zawodników na dystansie kilkudziesięciu (np. 40) okrążeń toru. Zwycięzcą jest ten, kto jako pierwszy dojedzie do mety, innymi słowy pierwszy przejedzie wyznaczoną liczbę okrążeń. Wyścigi w scratchu charakteryzują się dużym naciskiem na taktykę i w swojej istocie podobne są do kolarstwa szosowego.
Tutaj w sprintach torowych rowerzyści starają się jeździć za sobą, aby zmniejszyć opór wiatru i oszczędzać energię. Kiedy nadejdzie czas na wykonanie ruchu, prosty doskok do mety może być szalony, a zawodnicy czasami wygrywają z najmniejszą przewagą.
Zawodnicy rywalizują w jednej z czterech klas, w zależności od rodzaju i stopnia niepełnosprawności. Czyli 1 – niewidomi i niedowidzący, 2 – z dysfunkcją ruchu, 3 – z porażeniem mózgowym, 4 – po amputacjach. Taki podział determinuje rodzaj roweru, z którego korzystają. W zależności od rodzaju schorzenia mogą oni stosować następujące rodzaje rowerów (z ang.): „bicycle”, „tricycle” – trójkołowy, „tandem” – dwuosobowy oraz „handbike” – z napędem ręcznym dla kolarzy z dysfunkcją kończyn dolnych, stosuje się dwa rodzaje tych rowerów typ półleżący i typ klęczący
Ciekawostka! Niewidomi startują w wyścigach tandemowych, gdzie jadą z widzącym pilotem kierującym rowerem. Niewidomego drugiego kolarza jadącego na plecach pilota nazywa sie potocznie… palaczem! Palacz to osoba, która wrzuca drewno opałowe lub węgiel do ognia, na przykład do lokomotywy. Nazwa ta została podana, ponieważ ten niewidomy kolarz koncentruje się na pedałowaniu i zapewnia większość siły napędowej.
Koszykówka na wózkach
Jest kolejnym sportem, który został opracowany jako rehabilitacja dla rannych weteranów wojennych z niepełnosprawnością ruchową kończyn dolnych. Grany jest od pierwszych letnich igrzysk paraolimpijskich w Rzymie w 1960r. Zasady koszykówki na wózkach są zasadniczo podobne do koszykówki. Boisko do koszykówki jest tej samej wielkości (28m x 15m) o drewnianym podłożu – parkiet, kosz jest na tej samej wysokości, a punktacja identyczna: dwa punkty za zwykły strzał z gry otwartej, jeden punkt za każdy celny rzut wolny i trzy punkty za strzał z dystansu (6,75 m lub więcej od kosza).
W każdej drużynie jest w sumie 12 zawodników, a na boisku nie więcej niż pięciu na raz z jednej drużyny. Mecz trwa cztery tercje po dziesięć minut, z dogrywką w przypadku równej liczby punktów. Mamy drużyny męskie i żeńskie. Ze względu na drużynowy aspekt dyscypliny nie możemy wyróżnić podziału na klasy. Przyznaje się jednak zawodnikom punkty ze względu na poziom sprawności od 0,5 do 4,5 gdzie przy sumowaniu liczba punktów wszystkich zawodników na boisku nie może przekraczać 14.
Wózki do koszykówki zostały zaprojektowane z myślą o większej stabilności. Środek ciężkości to miejsce, w którym siedzisko i masa sportowca są równomiernie rozłożone we wszystkich kierunkach. Punkty, w których wózek może przewrócić się na boki, to punkt podparcia. Wózek inwalidzki z wyższym siedziskiem jest łatwiejszy do przewrócenia. Wózki do koszykówki mają niższe siedziska i kółka ustawione pochylnie do środka, pod kątem na zewnątrz, dzięki czemu środek ciężkości musi przesunąć się na większą odległość, zanim przejdzie przez punkt podparcia i przechyli wózek. W zależności od granej pozycji na boisku wózki mają kilka różnic między sobą. Obrońcy poruszają się na wózkach inwalidzkich innych niż środkowi i napastnicy. Napastnicy i środkowi mają wyższe siedzenia, a tym samym mniejszą mobilność, ale wzrost zwiększa zasięg gracza przy strzałach w obręcz i zbiórkach. Obrońcy mają niższe siedziska, dzięki czemu zapewniają większą stabilność podczas operowania piłką i jak najszybszego zejścia z boiska.
Ściśle określone jest również poruszanie się po boisku. Zawodnik, który otrzyma podanie może jedynie dwukrotnie napędzić wózek nie kozłując. Celem każdej z drużyn jest zdobycie jak największej liczby koszy po skutecznych rzutach, a tym samym uzyskanie punktów. Wygrywa drużyna z większa ich ilością.
Koszykówka na wózkach przejęła wiele taktyk z koszykówki i dostosowała je do gry na siedząco. Podstawową sztuczką jest zasłanianie i blokowanie defensywnego przeciwnika, aby pomóc sojusznikowi podczas strzelania. Ta taktyka jest bardzo skuteczna w koszykówce na wózku inwalidzkim ze względu na duży obszar potrzebny do zmiany kierunku na wózku inwalidzkim. Przykładem tego w praktyce jest ‚pick and roll’, czyli gra kombinacyjna mająca na celu wyrównanie strzału, w której gracz szybko przemieszcza się w przestrzeń (‚roll’) stworzoną przez zasłonięcie przeciwnika (‚pick’).
Często stosuje się również technikę „back pick”, w której zawodnik jest osłonięty na tylnej części kortu i nie może się ruszyć, więc obrońca przechodzi do ataku. Jest to ważna gra w szybkim przechodzeniu do trybu ataku i ustawianiu kolegów z drużyny do strzałów. Gra jest więc dynamiczna i pełna szybkich akcji, nie brakuje tez kraks, ale w rugby na wózku są one mocniejsze O_O!
Ciekawostka! Koszykówka na wózkach wykorzystuje technikę zwaną „przechylaniem”, która polega na podnoszeniu koła z jednej strony wózka. Robi się tak po to aby zyskać trochę więcej wysokości podczas strzałów, zbiórek i uderzeń blokujących, a także podczas rzutu sędziowskiego na początku gry.
Paralekkoatletyka
Paralekkoatletyka różni się znacznie od lekkoatletyki na igrzyskach olimpijskich, ponieważ sportowcy są umieszczani w kategoriach konkurencji (zwanych klasami sportowymi) w zależności od tego, jak bardzo ich upośledzenie wpływa na wyniki sportowe. Sportowcy rzucają wyzwanie swoim granicom, starając się skrócić nawet ułamek sekundy swojego najlepszego czasu, jednocześnie rekompensując swoje upośledzenie. Najliczniejsza grupa parasportowców startuje właśnie w paralekkoatletyce.
Podczas Igrzysk możemy śledzić rywalizację zawodników na wózkach, z protezami oraz niewidomych współpracujących z pełnosprawnym przewodnikiem. Współczesne technologię pozwalają optymalizować poziom zaawansowania sprzętu zawodnika, a co za tym idzie poprawę rezultatów. Konkurencje paralekkoatletyczne to:
biegi 100m, 200m, 400m, 800m, 1500m, 5000m, 10000m, sztafety 4x100m oraz 4x400m, maraton, skok wzwyż, skok w dal, trójskok, pchnięcie kulą, rzut oszczepem, rzut dyskiem, rzut maczugą, pięciobój.
Tor | Droga | Pole | Połączone wydarzenia | ||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Sprinty | Średni dystans | Długi dystans | Przekaźniki | Skoki | Rzuty | ||
100m 200m 400m | 800m 1500m² | 5000 m 10 000 m² | 4 × 100 m przekaźnik 4 × 400 m przekaźnik | Maraton | Skok w dal Potrójny skok Skok wzwyż | Pchnięcie kulą Rzut dyskiemRzut oszczepem Rzut maczugowy | Pięciobój |
Zawodnicy są klasyfikowani według niepełnosprawności, aby zorganizować zawodników z podobną niepełnosprawnością w tej samej konkurencji. Na przykład sklasyfikowany sportowiec T12 to sportowiec torowy z upośledzeniem wzroku.
- F = sportowcy terenowi;
- T = torowi sportowcy (rozgrywane na olimpiadzie);
- 11–13 – Upośledzenie wzroku . 11 i 12 konkurują z widzącym przewodnikiem;
- 20 – Upośledzenie intelektualne;
- 31–38 – Porażenie mózgowe;
- 40-41 – sportowców z karłowatością;
- 42–46 – Amputacja i inne and;
- 51–57 – Wózek inwalidzki.
W wyścigach na wózkach zawodnicy rywalizują w lekkich trójkołowych wózkach wyścigowych. Większość głównych maratonów ma dywizje dla wózków inwalidzkich, a najlepsi zawodnicy niepełnosprawni konsekwentnie pokonują pełnosprawnych biegaczy.
Podobnie jak na igrzyskach, uważa się, że stojący sportowcy ukończyli wyścig w momencie, gdy tułów ich ciała dotrze do mety. A co ze sportowcami, którzy rywalizują na wózku inwalidzkim?
Ciekawostka! Podczas zwykłej olimpiady, uważa się że ukończenie wyścigu przez sportowców Wyścigi są oceniane na podstawie kolejności, w jakiej środek przedniego koła wózka inwalidzkiego każdego zawodnika dociera do mety.
Nawiasem mówiąc, przednie koło każdego wózka inwalidzkiego musi mieć kontakt z podłożem przed linią startu na starcie wyścigu.
Trójbój siłowy
Trójbój siłowy paraolimpijski to adaptacja sportu trójboju siłowego dla niepełnosprawnych sportowców. Jedyną dyscypliną paraolimpijskiego trójboju siłowego jest wyciskanie na ławce. Zawodniczki i zawodnicy wyciskając sztangę na ławce muszą unieść ją do maksymalnego wyprostu w stawach łokciowych. Konkurencja odbywa się w 10 różnych kategoriach wagowych. Sportowcy w sumie poddani są trzem próbom, zwycięża zawodnik, który podniesie największą ilość kilogramów. Co ciekawe Sport ten dedykowany jest zawodnikom zarówno z urazami rdzenia kręgowego, porażeniem mózgowym, jak i z amputacjami.
Sportowiec zaczyna od leżenia na plecach na specjalnie zaprojektowanej ławce. Często nogi sportowca sa przytrzymywane pasami dla stabilizacji. Po podjęciu sztangi na wyciągnięcie ręki z zablokowanymi łokciami i sztangą pod kontrolą, zawodnik czeka krótką chwilę na sygnał Sędziego Głównego. Po otrzymaniu sygnału „Start!”, zawodnik musi opuścić sztangę na klatkę piersiową, przytrzymać ją nieruchomo, nie dotykając sztangą klatki piersiowej, a następnie docisnąć ją równomiernie do góry, z równym wyprostem obu ramion z zablokowanymi łokciami. Gdy jest trzymany w bezruchu i kontrolowany w tej pozycji, słychać sygnał dźwiękowy „Stojak!” i sztanga wraca do stojaka z pomocą asystentów bocznych. Po chwili intensywnego oczekiwania zawodnik otrzymuje decyzję sędziów o boju i albo euforię sukcesu, albo agonię porażki. Gdy zawodnicy próbują wykonać podnoszenie, są oceniani jednocześnie przez trzech sędziów na scenie według ustalonych kryteriów podzielonych na odrębne fazy podnoszenia: sekwencja ciała, kontrola sztangi, sekwencja klatki piersiowej i sekwencja wyciskania. Sędziowie mają do dyspozycji urządzenie z pięcioma przyciskami, w tym „Dobry bój” i wymienione powyżej fazy noszenia. Przyciski fazy wznoszenia są wciskane, jeśli sędziowie uważają, że zawodnik nie wykonał poprawnie boju, podczas gdy przycisk „Dobry Boj” jest wciskany, gdy ruch jest uważany za prawidłowy. Zawodnik musi otrzymać co najmniej dwa dobre boje z trzech (białe światło), aby jego próba została zaliczona do wyniku.
Każdy zawodnik oficjalnie otrzymuje trzy próby dla danego ciężaru, ale w niektórych przypadkach dozwolona jest czwarta próba. Dlaczego? Czwarta próba jest jest dla próby pobicia rekordu świata. Jednak czwarta próba, lub jak to oficjalnie nazywa się „siłownik”, nie liczy się do oficjalnego wyniku zawodnika na zawodach. To wyjątkowa i intensywna chwila przepełniona wielkim oczekiwaniem i jej zwycięskie wykonanie daje olbrzymia dawkę euforii i satysfakcji dla bijącego rekord zawodnika i jego kadry szkoleniowej.
Ciekawostka! Sport ten zadebiutował na drugich igrzyskach paraolimpijskich, które odbyły się właśnie w Tokio! Od czasu debiutu był na każdej kolejnej paraolimpiadzie, stanowi więc jeden z najdłużej rozgrywanych dyscyplin paraolimpijskich.
Parapływanie
Pływanie było jednym z ośmiu sportów uprawianych na pierwszych Igrzyskach Paraolimpijskich w 1960 roku i obecnie jest jednym z najpopularniejszych. Zawodniczki i zawodnicy pływają wszystkimi pięcioma stylami pływackimi: dowolnym, grzbietowym, klasycznym, motylkowym i zmiennym oraz w sztafecie. Dla sprawiedliwej rywalizacji sportowcy pogrupowanie są w klasach zgodnie z możliwościami funkcjonalnymi. Zarówno mężczyźni, jak i kobiety rywalizują w pływaniu paraolimpijskim, ścigając się z zawodnikami swojej płci.
Zawody zwykle zaczynają się w pozycji startowej na platformie startowej w pływaniu stylem dowolnym , klasycznym i motylkowym. Jeśli jakiś portowiec ma problemy ze startem nurkowym, może rozpocząć rywalizacje będąc już w wodzie przy ścianie startowej pod platformą.
Zawody, które rozpoczynają się w wodzie, w tym styl grzbietowy, zwykle zaczynają się od trzymania uchwytu platformy przez sportowców. Sportowcy w tych zawodach mogą też użyć pomocy, takiej jak pas, lub trzymając linę czy ręcznik w ustach, jeśli z powodu upośledzenia fizycznego trudno jest utrzymać chwyt ręką.
To samo dotyczy mety i zakrętów, gdzie zawodnicy biorący udział w wyścigach w stylu klasycznym i motylkowym mogą dotykać górną częścią ciała w zależności od ich niepełnosprawności.
W biegach sztafetowych zawodnicy z różnych klasyfikacji rywalizują razem, ale suma ich poszczególnych klasyfikacji nie może przekroczyć określonej sumy punktów.
Sportowcy dostosowują swoją technikę, aby zrekompensować swoje upośledzenie. Na przykład sportowcy, którzy nie są w stanie kopać z powodu paraliżu kończyn dolnych, zrekompensują to siłą mięśni górnej części ciała i ruchem. Sportowcy z upośledzeniem rąk lub nóg będą dążyć do osiągnięcia opływowej pozycji, aby zminimalizować opór wody i zachować równowagę.
Niektórzy sportowcy z wadami wzroku mogą mieć trudności z pływaniem w linii prostej. Sportowcy opracowują własne techniki, aby zmaksymalizować swoje wyniki. Aby zapewnić bezpieczeństwo sportowcom z wadami wzroku, muszą oni mieć asystenta zwanego tapperem, który będzie pomagał im w zbliżaniu się do zakrętu(ów) lub mety wyścigu. Ten proces nazywa się opukiwaniem, w którym asystent uderza w głowę lub ciało sportowca za pomocą urządzenia do stukania – długiego kija zakończonego półtwarda kulą. Pływacy z dużą utratą wzroku są również zobowiązani do noszenia przyciemnionych gogli podczas wszystkich imprez. Co w sytuacji gdy podczas wyścigu zawodnik z upośledzeniem wzroku nieumyślnie wejdzie na tor innego pływaka, czy zostaje zdyskwalifikowany? Jeśli tor jest pusty, pływak może dalej korzystać z tego toru. Lub tapper pływaka może wydać polecenie powrotu na przydzielony tor. Tylko wtedy, gdy pływak będzie przeszkadzał innej osobie, zostanie on zdyskwalifikowany.
Sportowcy z niepełnosprawnością intelektualną nie potrzebują adaptacji, ponieważ poprzez powtarzane ćwiczenia uczą się technik tempa i wyścigów.
Rugby na wózkach
Rugby na wózkach to sport zespołowy mieszany. Została wynaleziona w 1977 roku przez grupę kanadyjskich sportowców z tetraplegią, którzy szukali alternatywy dla koszykówki na wózkach inwalidzkich, która umożliwiłaby graczom z obniżoną funkcją ramion i dłoni udział na równych warunkach. Amerykańskie zasady podają, że gracz w rugby na wózkach musi mieć utratę funkcjonalności co najmniej 3 kończyn. Większość sportowców cierpi na uszkodzenie rdzenia kręgowego, ale zdarzają się też gracze z amputowanymi częściami kończyn, czy problemami natury neurologicznej. Każdemu z graczy przypisuje się poziom jego sprawności, wyrażony za pomocą punktów; suma punktów sprawności w drużynie 4 osobowej nie może przekroczyć ośmiu punktów.
Kontakt między wózkami jest dozwolony i jest w rzeczywistości integralną częścią tego sportu, ponieważ zawodnicy używają swoich krzeseł do blokowania i przytrzymywania przeciwników. Stąd mocne krasky! Ten stopień kontaktu leży u podstaw atrakcyjności rugby na wózkach. Rezultatem jest hałaśliwe i ekscytujące widowisko, z częstymi przebijanymi oponami, a nawet przewracaniem się wózków inwalidzkich. Rzeczywiście, rugby na wózkach było pierwotnie nazywane „murderball”, ponieważ jest to sport pełen „morderczej” walki. Nie biorą jeńców!
Sport rozgrywany jest w halach, na twardym drewnianym podłożu a więc boisku o rozmiarach boiska (28m x 15m) do koszykówki, na obu przeciwnych stronach boiska są wyznaczone bramki o szerokości 8 metrów, a jego zasady zakładają częsty kontakt fizyczny pomiędzy wózkami. Są one oparte na koszykówce na wózkach, hokeju na lodzie, piłce ręcznej i rugby union.
Celem gry jest przeniesienie piłki przez każdą czteroosobową drużynę nad linię próbną przeciwnika. Aby to się liczyło, dwa koła wózka muszą przekroczyć linię, a zawodnik musi być w posiadaniu piłki, która może być trzymana na jego kolanach. Wtedy otrzymuje się punkt. Utrudnieniem jest fakt, że piłki nie można trzymać przez czas dłuższy niż 10 sekund. Od momentu wejścia w posiadanie drużyna ma tylko 40 sekund na strzelenie podbicia. Gracze mogą podawać lub toczyć piłkę w dowolnym kierunku, ale kopanie jej jest niedozwolone. Muszą kozłować lub podawać piłkę innemu graczowi przynajmniej raz na 10 sekund, co sprawia, że zarządzanie czasem jest ważnym aspektem taktycznym. Możliwe jest wyrywanie lub wybijanie piłki z rąk przeciwnika. Zabroniony jest całkowicie kontakt fizyczny zawodników, nawet uderzenie w dłoń, zamiast w piłkę to faul. Dozwolone jest blokowanie drogi członkom drużyny przeciwnej. Ale zabronione jest wjechanie w zawodnika od tyłu.
Faule są karane jedną minutą kary za faule defensywne i techniczne lub utratę posiadania za faule ofensywne. W niektórych przypadkach zamiast karnego może zostać przyznany gol z rzutu karnego. Typowe faule to kręcenie się (uderzenie wózka przeciwnika za główną osią, powodujące jego obrót w pionie lub poziomie), nielegalne użycie rąk lub sięganie (uderzenie przeciwnika rękoma lub rękoma) oraz trzymanie (trzymanie lub blokowanie przeciwnika przez chwytanie rękami lub ramionami lub opadanie na nie).
Nad przestrzeganiem zasad czuwa dwóch sędziów, którzy sygnalizują zdobyte punkty oraz decydują o karze. Potrzebne są im dwa zespoły pomocnicze: liczący punkty w grze oraz liczący punkty karne. Mecz podzielony jest na cztery rundy, po osiem minut, przy czym zegar jest zatrzymywany za każdym razem, gdy następuje przerwa w grze. Najdłuższa przerwa to druga z nich Przerwy w grze przysługują również drużynom. W przypadku remisu rozgrywane są dodatkowe trzyminutowe tercje, aż do rozstrzygnięcia remisu.
Istnieją dwa rodzaje konkurencyjnego wózka inwalidzkiego, a każdy z nich stanowi przybliżoną wskazówkę dotyczącą roli, jaką odgrywa jego pasażer. Jak wiele innych sportowych wózków ma nachylone koła do wewnątrz. Co daje stabilność przy częstej zmianie kierunku. Musi mieć wiele osłon chroniących zawodnika przed zgnieceniem, złamaniem bądź skręceniem kończyn. W tym sporcie normalne jest zderzanie się z wielką siłą.
Ofensywne wózki inwalidzkie mają okrągły zderzak, dzięki czemu mogą poruszać się przez wąskie przestrzenie i omijać obronę drużyny przeciwnej i są używane głównie przez wysokie wskaźniki. Obronne wózki inwalidzkie mają długi zderzak wystający z przodu, który służy do zatrzymania ruchu przeciwników, na przykład przez wbiegnięcie lub zaczepienie wózka. Krzesła te są używane głównie przez niskie wskaźniki.
Zawodnicy używają specjalnych rękawic (np. gumowane, ogrodnicze podgumowane, do baseballa – pałkarza) zapewniających lepszą przyczepność, które dodatkowo bywają zabezpieczane przed zsunięciem specjalną taśmą. Gracze niemający dostatecznie silnego chwytu w dłoniach smarują rękawice specjalnym klejem, który zwiększa przyczepność do kół i pozwala utrzymać piłkę.
Ciekawostka! Mówiąc rugby mamy w myślach charakterystyczną jajowata piłę używaną w normalnym rugby. Ale w rugby na wózkach używa się zmodyfikowanej piłki do siatkówki. Modyfikacja polega na zwiększeniu jej przyczepności – nadanie struktury chropowatej jak tej z piłki od koszykówki. Dlaczego nie jajowatej? Podejrzewam, że mimo iż jajowaty kształt świetnie sprawdza się w jej rzutach-podaniach do współzawodników, to mając niepełnosprawność kończyn górnych niekoniecznie jest łatwa do uchwycenia, jak i kozłowania, bo odbija się od podłoża i leci w kierunku zupełnie nieprzewidywalnym dla zawodnika, więc często by uciekała.
Siatkówka na siedząco
Charakteryzuje się wysokim poziomem pracy zespołowej oraz wymaga od zawodników szybkości, siły i wytrzymałości, a także doskonałych umiejętności technicznych oraz umiejętności szybkiego i taktycznego myślenia.
W siatkówce nie obowiązują podziały na klasy, a jedynym kryterium doboru zawodników jest minimalny poziom niepełnosprawności. Sportowcy z następującymi niepełnosprawnościami mogą rywalizować w siatkówce na siedząco: sportowcy z amputacjami , urazami rdzenia kręgowego , porażeniem mózgowym , urazami mózgu i udarem mózgu. Klasyfikacje tych sportowców według niepełnosprawności są podzielone na dwie kategorie: MD i D. MD oznacza „Minimalnie niepełnosprawny”, a D oznacza „niepełnosprawni”. Podczas gdy lekko niepełnosprawni sportowcy stracili tylko ułamek siły mięśniowej i elastyczności w stawie, uniemożliwiając im udaną grę w siatkówkę na stojąco, sportowcy niepełnosprawni stracili całą siłę i elastyczność tego stawu.
Zasady gry tej dyscypliny są bardzo podobne do zasad piłki siatkowej. Mecz siatkówki na siedząco trwa do trzech wygranych setów (maksymalnie do pięciu setów). Seta wygrywa drużyna, która zdobyła 25 punktów z dwupunktową przewagą. Punkt dla drużyny przyznaje się, gdy po prawidłowym zagraniu piłka dotknie boiska przeciwnika. Zdobywa się również punkt wtedy, kiedy przeciwnik popełni błąd. Piłka może być odbijana każdą częścią ciała. Jeśli piłka jest podnoszona, pchana, czy rzucana uznaje się ją za przetrzymaną i wtedy punkt trafia do drużyny przeciwnej.
Różnice w stosunku do zwykłej siatkówki dotyczą w głównej mierze boiska. Siatka o długości 7 m zawieszona jest na wysokości 1,15m w przypadku mężczyzn i 1,05m w przypadku kobiet. Samo boisko zaś jest mniejsze od standardowego i ma wymiary 10 x 6m (połowy boisk dzielone linią pod siatką odpowiednio 5 x 6m). W odległości 2 metrów od linii środkowej, wyznacza się równolegle linie oddzielające pole obrony od pola ataku.
W grze rywalizują dwie drużyny. Każda drużyna na boisku liczy po sześciu zawodników, a pełny jej skład łącznie z rezerwowymi powinien wynosić 12 osób, w tym tzw. libero – specjalista grający w defensywie. Zawodnicy rozpoczynają grę ustawieni na swoich polach (w linii ataku i linii obrony). Po wykonaniu zagrywki zawodnicy zajmują dowolne miejsce na boisku. Rotacja następuje zgodnie z ruchem wskazówek zegara. Każda drużyna ma prawo do trzech dotknięć piłki (oprócz legalnego bloku), zanim przeleci nad siatką. Kluczowym ruchem atakującym jest set i kolec (potocznie kojarzony jako ścina), w którym gracz podaje piłkę (setowi), aby kolega z drużyny trafił na kort przeciwnika (kolec).
Najważniejszym przepisem gry jest zakaz oderwania przez zawodnika pośladków od pola gry podczas meczu i przy każdorazowym kontakcie z piłką czy to w ataku czy w bloku. Pozostałe przepisy gry pozostają takie same jak siatkówce osób pełnosprawnych.
Ciekawostka! Mimo, że gra się na siedzącą to zabrania się zawodnikom gry boso czy w skarpetkach. Oficjalne przepisy określają potrzebę używania niebrudzącego obuwia do sportów halowych, które jest lekkie i miękkie, z gumową podeszwą i bez obcasa.
Parastrzelectwo
Parastrzelectwo wymaga od sportowców z dysfunkcjami fizycznymi najwyższej dokładności i kontroli w strzelaniu do 10 celów statycznych – koncentrycznych pierścieni. Pierścień w środku tarczy ma średnicę zaledwie 0,5 mm — wielkość kropki na wydrukowanej stronie! Uderzenie w środek 10 pierścieni daje najwyższy wynik 10,9 punktu. Nierzadko zdarza się, że medale są rozstrzygane na podstawie ułamków punktów. Strzały oddawane są do celu stacjonarnego z pistoletów lub karabinów w odległości 10m, 25m lub 50m.
W zależności od wydarzenia zawodnicy muszą strzelać z pozycji stojącej, klęczącej lub leżącej. Zasady dotyczące trzech pozycji strzeleckich są dostosowane do sportowców z niepełnosprawnościami. Na przykład zamiast stania można użyć wózka inwalidzkiego lub fotela strzeleckiego. Sportowcy korzystający z wózka inwalidzkiego mogą użyć nosidła na ramieniu bez spustu, aby zbliżyć broń i poprawić stabilność. W pozycji klęczącej zawodnik strzelający z wózka inwalidzkiego lub krzesła strzeleckiego może oprzeć łokieć ramienia niespustowego na stojaku.
Są zawody męskie, damskie i mieszane. Odbywają się zwyczajowo dworze, ale z rzadka możliwe są też zawody w hali. Zawody mogą trwać od jednej do trzech godzin, a na niektóre strzelnice może mieć wpływ siła wiatru, kierunek i inne czynniki klimatyczne. Sportowcy muszą radzić sobie ze wszystkimi tymi zmiennymi, łącznie z intensywnością okazji, wiedząc, że pojedynczy niecelny strzał może przekreślić ich szanse na zdobycie medalu. Sportowcy muszą także kontrolować swoje emocje, oddech i bicie serca – co nie jest łatwe w finale paraolimpijskim, gdzie stawką jest złoty medal. Ci, którzy chwieją się w nerwach lub koncentracji, kończą z niższymi wynikami.
Strzelectwo wykorzystuje funkcjonalny system klasyfikacji, który umożliwia sportowcom z różnymi różnymi dysfunkacjami na konkurowanie ze sobą indywidualnie lub zespołowo.
Na Igrzyskach Paraolimpijskich reprezentowane są tylko klasy SH1 i SH2, w oparciu o przepisy i regulaminy World Shooting Para Sport Classification.
SH1 – Strzelcy zdolni do podtrzymania broni palnej bez stojaka;
SH2 – Strzelcy wymagający wsparcia z broni palnej do strzelania;
SH3 – Blind Shooters (celowniki szukają celów emitujących dźwięk);
Podklasyfikacje A, B i C określają wysokość oparcia wózka inwalidzkiego w zależności od siły pleców i miednicy na sportowca.
Niepełnosprawni strzelcy używają tej samej broni palnej i ubrania, co strzelcy pełnosprawni. Adaptacje są specyficzne dla sprzętu:
- oddzielny stół strzelecki dla zawodników chodzących lub zintegrowany stół dla osób na wózkach inwalidzkich w konkurencjach leżących lub 3-pozycyjnych;
- fotel strzelecki dla zawodników ambulatoryjnych lub wózek inwalidzki dla użytkowników leżących lub 3-pozycyjnych;
- kurtka strzelecka skrócona dla zawodników siedzących – krawędź kurtki kończy się na udach strzelca siedzącego.
- statyw karabinowy z naciągiem sprężyny zależnym od stopnia zdolności strzelca SH2 do podparcia karabinu.
Przepisy World Shooting Para Sport są częściowo zaadaptowane z przepisów ISSF. W karabinie pneumatycznym Prone 10m i karabinie .22 Prone, nosidła są wymagane dla strzelców SH1, podczas gdy strzelcy SH2 nie mogą używać nosidła
W Tokio 2020 odbędzie się 13 wydarzeń, dziewięć karabinów i cztery pistolety. Nowy dodatek to mieszany 50m karabin podatny SH2. Do tej pory jedynymi konkurencjami SH2 były stojące i leżące wiatrówki 10m.
Paraszermierka
Szermierka na wózkach posiada trzy różne rodzaje broni białej i grają w nią sportowcy z upośledzeniem dolnych partii ciała. Sport ten pojawiał się na wszystkich Igrzyskach Paraolimpijskich od Rzymu w 1960 roku.
Doskonali wśród sportowców niepełnosprawnych panowanie nad sobą oraz szybkość decyzji. Zawodnicy w tej dyscyplinie walczą ze sobą siedząc na nieruchomych wózkach przymocowanych do platform-ramy przymocowanej do podłogi pola walki tzw. planszy. Taki zabieg pozwala na swobodę ruchu zawodników od pasa w górę i ich bezpieczeństwo. Dyscyplina jest dostępna zarówno dla kobiet, jak i dla mężczyzn. Wyróżnić możemy trzy konkurencje: szpada, floret, szabla. We florecie możliwe jest atakowanie tylko w tułów, w szpadzie i szabli atakujemy całe ciało, jednak tylko powyżej pasa. Zasady są oparte na przepisach Międzynarodowej Federacji Szermierczej (FIE) z poprawkami dostosowanymi do potrzeb szermierzy na wózkach inwalidzkich.
Program Tokio 2020 obejmie indywidualne zawody kobiet i mężczyzn we wszystkich trzech dyscyplinach, a także zawody drużynowe na szpady i foliowanie.
Istnieje również podział wg. stopnia niepełnosprawności:
- kat. A (amputacje nóg, niedowład);
- kat. B (uraz rdzenia kręgowego z niedowładem nóg lub też minimalnym niedowładem rąk);
- kat. C (całkowity bezwład nóg i niedowład rąk, nie jest w programie igrzysk!).
Pojedynek odbywa się na stoku o wymiarach 4m x 1,5m. Przygotowania do każdego meczu rozpoczynają się od ustawienia wózków pod kątem 110 stopni w stosunku do linii środkowej w ramach stoku. Odległość między dwoma szermierzami określa zawodnik z krótszym zasięgiem ramion, który decyduje, czy dystans między zawodnikami będzie ustawiony na długość zasięgu przeciwnika, czy na jego własnym. Ponieważ szermierze na wózkach nie mogą używać stóp do poruszania się tam iz powrotem, zawsze znajdują się blisko przeciwnika. Konieczna jest precyzyjna technika, intensywna koncentracja i wytrzymałość.
Szermierze na wózkach noszą sprzęt ochronny, w tym maski, kurtki, bryczesy i rękawice. Używają również tego samego elektronicznego systemu punktacji, co w szermierce olimpijskiej. Sportowcy zakrywają dolną połowę ciała metalowym fartuchem (pełniącym też funkcje ochronną), aby upewnić się, że trafienia w obszary poza celem nie są rejestrowane.
Podczas walki zawodnicy nie mogą przesuwać zadu poza siedzenie wózka ani używać nóg w celu uzyskania przewagi. W związku z tym używają wózków, które zostały w wysokim stopniu dostosowane do ich sylwetki i niepełnosprawności.
W poszczególnych fazach pojedynku wygrywa ten, kto jako pierwszy wykona pięć trafień w ciągu trzech minut. Etapy pucharowe składają się z trzech trzyminutowych walk, w których wygrywa pierwszy szermierz, który wykona 15 trafień. W rywalizacji między drużynami trzyosobowymi mecz składa się z dziewięciu walk, w których każdy szermierz walczy z każdym szermierzem z drugiej drużyny. Każda walka sztafety składa się z 5 trafień (5, 10, 15, 20, … 45) z maksymalnym czasem na każdą walkę 3 minuty. Zarówno w rozgrywkach indywidualnych, jak i drużynowych remisy na koniec meczu rozstrzyga tzw. nagła śmierć z przedłużeniem walki o 1 dodatkową minutę.
Parataekwondo
Taekwondo jest jednym z dwóch nowych sportów paraolimpijskich w Tokio 2020. W rzeczywistości wersja tego sportu dla osób z niepełnosprawnością jest stosunkowo nowa – została opracowana dopiero w 2005 roku, a pierwsze Mistrzostwa Świata odbyły się w 2009 roku. Taekwondo to sztuka walki wymyślona do celów militarnych w Korei, obecnie zaadoptowana do użytku cywilnego i popularna na całym świecie. Nazwa tej dyscypliny to fonetyczna wymowa trzech znaków chińskich oznaczających uderzenie stopą, uderzenie ręką oraz sztukę wynikającą z doświadczenia umysłu i ciała.
W taekwondo paraolimpijskim istnieją dwie dyscypliny: Kyorugi dla sportowców z dysfunkcjami kończyn górnych oraz Poomsae dla sportowców z dysfunkcjami neurologicznymi, intelektualnymi lub wzrokowymi. Tylko Kyorugi weźmie udział w Igrzyskach w Tokio. Zawody Para Taekwondo Kyorugi prowadzone są w systemie turniejów pojedynczej eliminacji, systemie round-robin lub turnieju pojedynczej eliminacji z repasażami.
Zawody zostaną rozegrane w klasach startowych przeznaczonych dla osób z amputacjami i ograniczeniami mobilności narządów ruchu. Zawody podzielone są na cztery klasy sportowe, od K41 do K44. K41 przeznaczona jest dla sportowców z największym stopniem niepełnosprawności. K44 i K43 zostaną połączone jako jedna klasa sportowa w Tokio 2020. Mężczyźni i kobiety będą rywalizować w trzech kategoriach wagowych: -61 kg, -75 kg i +75 kg dla mężczyzn, -49 kg, -58 kg i +58 kg dla kobiet. Ochrona głowy i tułowia stosowana będzie we wszystkich walkach.
Mecze odbywają się na ośmiokątnym boisku i obejmują trzy rundy po dwie minuty z jednominutową przerwą między rundami. W przypadku remisu po zakończeniu trzeciej rundy, runda Golden Point (czwarta runda) zostanie przeprowadzona po trzeciej rundzie z jednominutową przerwą.
Punkty w walce zdobywa się za kopnięcia i trafienia ręką w ochraniacz tułowia, które liczą się jako ważne ataki. Kopnięcia w głowę są niedozwolone i powodują „faul – ostrzeżenie” dający przeciwnikowi uderzonemu jeden punkt z tego tytułu. Istnieją trzy rodzaje ważnych punktów do pnia. Dwa punkty są przyznawane za ważne kopnięcie, trzy punkty za kopnięcie z obrotem o 180 stopni i cztery punkty za kopnięcie z wirowania z obrotem o 360 stopni. Opanowanie tego ekscytującego nowego ruchu może umożliwić sportowcom odwrócenie całych meczów na swoją korzyść.
Ważne są również umiejętności obronne, które chronią przed atakami przeciwników i powstrzymują je. W przypadku sportowców o różnym stopniu upośledzenia ramion, pojawi się indywidualna taktyka wykorzystania ciała do obrony i ataku. O ważności oceny decyduje elektroniczny ochraniacz noszony na tułowiu; kopnięcie wykonane z dokładnością i wystarczającą mocą zapewnia przyznanie punktów poprzez wykrycie czujnikiem elektronicznym wykonany ruch.
Ważność dozwolonej techniki jest określana i punkty przyznawane przez elektronicznego obrońcę. Jednak elektroniczny ochraniacz nie może ocenić złożoności kopnięcia obrotowego. Jak oceniany jest więc ten rzut i przyznawane są punkty? Trzech sędziów obserwuje spoza pola gry i dodaje punkty za pomocą joysticka oceniającego. Punkty są przyznawane tylko wtedy, gdy co najmniej dwóch z trzech sędziów je odnotuje. Decyzje wideo są również wykorzystywane w przypadku kwestionowania wyroku – coś jak VAR w piłce nożnej.
Paratenis stołowy
Jeden z ośmiu pierwszych sportów paraolimpijskich od pierwszych paraigrzysk w Rzymie w 1960r. Tenis stołowy stał się sportem olimpijskim dopiero w Seulu 1988, więc jego odpowiednik paraolimpijski ma dłuższą historię (ha!).
Dyscyplina ta skierowana jest do osób z każdym rodzajem niepełnosprawności oprócz osób niewidomych. Zawodnicy rywalizują indywidualnie i drużynowo. Dopuszczalne są pozycje stojąca i siedząca. Wyróżniamy 11 grup w zależności od stopnia niepełnosprawności. Klasy 1-5 to zawodnicy grający na wózkach, a klasy 6-10 to zawodnicy stojący. Ostatnia grupa -11 przeznaczona jest dla osób z niepełnosprawnością intelektualną. Nie będę tutaj rozpisywać się na temat poszczególnych klas. Ciekawych tego tematu podziały klasowego odsyłam do wikipedii.
Podstawowe zasady dotyczące wyposażenia, przebiegu meczu i zdobywania punktów są niemal identyczne z tymi stosowanymi na Igrzyskach Olimpijskich, ze specjalnymi zasadami dotyczącymi części serwu z podrzucaniem piłką w niektórych klasach. Set kończy się po zdobycie 11 punktów, gramy do trzech wygranych setów (z pięciu).
Serwis jest ważnym elementem olimpijskiego tenisa stołowego i to samo dotyczy wersji paraolimpijskiej. Zgodnie z przepisami olimpijskimi piłka musi być umieszczona w otwartej dłoni, rzucona co najmniej 16 cm w powietrze prostopadle do stołu i uderzona. W paraolimpijskim tenisie stołowym, gdzie nie jest to możliwe, piłka może zostać podrzucona poprzez umieszczenie jej na łokciu lub na rakiecie. Sportowcy stosują szeroką gamę stylów gry dostosowanych do ich niepełnosprawności i mogą używać sprzętu pomocniczego, takiego jak wózek inwalidzki, proteza nogi lub laska, lub trzymać rakietę w ustach. Stosunkowo niska pozycja zawodników w klasach na wózkach umożliwia rywalizację w rajdach z większą prędkością niż w grze na stojąco, podważając każdy aspekt umiejętności technicznych zawodników.
Wymiary stołu i siatki używanej w tenisie paraolimpijskim są dokładnie takie same jak na igrzyskach olimpijskich, z jedną modyfikacją dla graczy na wózkach inwalidzkich. polegająca na tym iż nogi stołu są zamocowane co najmniej 40 cm od linii końcowej blatu w głąb stołu, aby gracze nie uderzali w stół, gdy się do niego zbliżają
Jako ciekawostkę podam Państwu fakt, że są próby w opracowaniu tenisa stołowego dla …. niewidomych! Zwany tenisem stołowym dźwiękowym, a opracowany przez wieloletniego pedagoga, nauczyciela wychowania fizycznego i rehabilitanta Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Dzieci Niewidomych w Owińskach, – Pana Leszka Szmaja. Gra toczy się na stole bez siatki, zawodnicy noszą gogle zaciemniające i grają bez rakietek. Po więcej informacji dla ciekawskich odsyłam na stronę www.dzwiekowy.pl
Tenis na wózkach
Tenis na wózkach to szybki i dynamiczny sport, który wymaga siły i niesamowitej wytrzymałości. Gracze w deblu muszą być w doskonałej harmonii, pracując razem jako zespół. Rozmiar kortu, wysokość siatki, rakiety są takie same, ale istnieją dwie zasadnicze różnice w porównaniu z tenisem dla pieszych: zawodnicy korzystają ze specjalnie zaprojektowanych wózków inwalidzkich , a piłka może odbić się nawet dwa razy, przy czym drugie odbicie może również nastąpić poza boiskiem jak i w serwisie.
Aby móc wziąć udział w zawodach, gracz musi mieć zdiagnozowaną medycznie stałą niepełnosprawność fizyczną związaną z poruszaniem się, powodującą znaczną utratę funkcji w jednej lub obu kończynach dolnych. Istnieją trzy kategorie, mężczyźni, kobiety i quady; każda kategoria ma turnieje singlowe i deblowe. Quad, najnowsza dywizja, przeznaczona jest dla graczy, którzy mają znaczną utratę funkcji trzech kończyn w tym przynajmniej jednej kończyny górnej, ale mogą obejmować różne niepełnosprawności oprócz tetraplegii. Zawodnicy quad często przyklejają rakiety do dłoni, aby zrekompensować utratę funkcji, a niektórzy gracze mogą korzystać z elektrycznych wózków inwalidzkich.
Kontrolowanie wózka inwalidzkiego jest podstawową umiejętnością dla tenisistów paraolimpijskich. Krzesełko nie może poruszać się na boki, więc zawodnicy muszą szybko obrócić je wokół punktu, nie dotykając podłoża ani nie używając hamulca, aby kontrolować jego ruch.
Program paraolimpijski obejmuje single mężczyzn i kobiet, single quady, deble kobiet i mężczyzn oraz deble czteroosobowe. Chociaż gracze mogą łączyć się w pary ze sportowcami z innych krajów podczas turniejów, imprezy paraolimpijskie są rozgrywane przez pary składające się wyłącznie z graczy z tego samego kraju. Cechą gry podwójnej jest niezwykły poziom pracy zespołowej i poczucie partnerstwa.
Parathriatlon
Debiutował na ostatnich igrzyskach paraolimpijskich w Rio w 2016 r. Triathlon to połączenie pływania, jazdy na rowerze i biegania, w którym sportowcy rywalizują o jak najszybszy czas we wszystkich trzech elementach. Zawody paraolimpijskie odbywają się na dystansie sprinterskim, który stanowi połowę długości olimpijskiego: 750 m pływania, 20 km jazdy na rowerze i 5 km biegu. Mężczyźni i kobiety rywalizują osobno. Zawodnicy startują w 6 kategoriach ze względu na charakter i stopień niepełnosprawności. W klasie siedzącej (PTWC) zawodnicy używają handbike’a jako elementu kolarskiego zawodów oraz wózka inwalidzkiego jako elementu biegowego. W klasach stojących (PTS2-5) mogą korzystać z urządzeń wspomagających, takich jak protezy nóg, dozwolone są również modyfikacje roweru. W klasie upośledzenia wzroku (PTVI) sportowcom przez cały czas trwania zawodów towarzyszy przewodnik tej samej płci.
Atrakcyjności triathlonu wynika z potrzeby doskonałego uprawiania trzech różnych dyscyplin sportowych. W elemencie pływackim zawodnicy klasy PTWC mogą używać ochraniaczy kolan, ale nie są dozwolone żadne urządzenia wspomagające dla zawodników klasy PTS. Sportowcy PTVI mają przewodnika tej samej płci, który pływa obok nich. Wszystkie klasy startują w wodzie, więc nie ma startu nurkowego.
W segmencie kolarskim używany rower zależy od klasy sportowca. Zawodnicy PTWC używają roweru poziomego, podczas gdy zawodnicy PTVI używają tandemu (dwuosobowego) z przewodnikiem siedzącym z przodu, a atleta z tyłu, obaj pedałują razem. sportowcy klasy PTS korzystają z roweru szosowego, który w razie potrzeby można modyfikować, m.in. zmieniając kształt pedałów, aby łatwiej było je pedałować za pomocą protezy nogi, zmieniając hamulec i dźwignie zmiany biegów, aby można było je obsługiwać jedną ręką, lub dostosowanie pozycji kierownicy.
W elemencie biegowym zawodnicy PTWC korzystają z wyczynowego wózka inwalidzkiego, podczas gdy zawodnicy PTS korzystają z urządzeń wspomagających, takich jak proteza nogi. Sportowcom PTVI towarzyszy przewodnik, z którym łączy ich mała lina.
Fazy przejściowe pomiędzy dyscyplinami thriatlonu są czasami nazywane „czwartym jego elementem” i są kluczowym aspektem zawodów. Niektórym sportowcom trudno jest zdjąć piankę lub założyć buty, dlatego korzystają z różnych urządzeń wspomagających. Ponieważ przejście znacząco wpływa na całkowity czas sportowca, różnorodne kreatywne techniki i modyfikacje sprzętu – takie jak proteza nóg, które można łatwiej założyć – są podstawowymi cechami strategii triathlonowej.
Triathloniści paraolimpijscy również polegają na swoim zespole wsparcia. Przewodnicy, którzy asystują sportowcom PTVI, zastępują ich własne oczy. Nie tylko prowadzą sportowca bezpiecznie do mety, ale także potrzebują wysokiego poziomu świadomości rywalizacji i ostrej jak brzytwa oceny, aby odpowiednio reagować w miarę postępu wydarzenia.
Podobnie, przewodnicy, którzy pracują ze sportowcami PTWC, pomagają w obszarach przejściowych, na przykład pomagając sportowcom w przejściu i wyjęciu sprzętu do zawodów. Regularnie ćwiczą, aby doskonalić swoją zdolność do pracy zespołowej i budowania relacji opartych na zaufaniu.
Ciekawostką jest fakt, że Przewodnicy PTVI nie mogą prowadzić swojego zawodnika o więcej niż 1,5m w elemencie pływackim. W pozostałych elementach przewodnicy nie mogą prowadzić swojego zawodnika o więcej niż 0,5m. Rolą przewodnika jest wyłącznie wspieranie sportowca. To powiedziawszy, gdy sportowiec zdobędzie medal, przewodnik również go otrzymuje.
Parawioślarstwo
Jest sportem polegającym na wprowadzeniu w ruch łodzi pływającej po wodzie, przy użyciu siły mięśni wioślarza, używającego wioseł jako dźwigni prostej. Wioślarz siedzi plecami do zasadniczego kierunku ruchu łodzi. Regaty wioślarskie rozgrywane są na spełniających określone normy akwenach wodnych, na wytyczonych bojami znacznikowymi torach o długości 1 km (W tokio 2020 przechodzimy na dłuższy dystans 2km!). Tory dla poszczególnych łodzi są proste i mają szerokość 12.5 do 15.0 m. W jednym biegu wioślarskim udział bierze 6 osad. Wyścig jest wygrany, gdy dziób łodzi prowadzącej przekroczy linię mety.
Istnieją trzy rodzaje regat wioślarskich: dwójki pojedyncze (jeden wioślarz), dwójki podwójne (dwóch wioślarzy) i czwórka sternika (czterech wioślarzy plus sternik). Różne wydarzenia są powiązane z trzema różnymi klasami sportowymi, do których kwalifikacja jest określana na podstawie stopnia niepełnosprawności fizycznej.
Zasady wioślarstwa paraolimpijskiego są prawie takie same, jak te stosowane do odpowiednika olimpijskiego, z wyjątkiem tych, które odnoszą się do łodzi używanych do osad pojedynczych i podwójnych, które są przeznaczone dla wioślarzy z upośledzeniem podudzi. Szerszy kadłub łodzi, – dno bardziej płaskie przez co łódź jest bardziej stabilna, – w 1x i 2x siedzenia montowane są na stałe co uniemożliwia pracę nóg, – 1x musi posiadać pływaki zamontowane pod odsadnią, – w kategorii 2x pływaki nie muszą być zamontowane (osady dobre technicznie nie stosują pływaków ze względu na duży opór), – w 1x wioślarz ustabilizowany pasem na wysokości przepony (ruch same ręce) – charakter pracy wioślarzy niepełnosprawnych znacznie różni się od sportowców pełnosprawnych.
W czterech konkurencjach ze sternikiem, pięcioosobowy zespół współpracuje ze sternikiem na czele. Załoga może składać się z wioślarzy z różnymi rodzajami niepełnosprawności, więc muszą wymyślić, jak osiągnąć dokładnie ten sam czas i prędkość uderzenia. Sternik, który potrafi być sprawny fizycznie, odgrywa ważną rolę, sterując łodzią i wypatrując taktyki rywalizujących łodzi, a także udzielając instrukcji swojej załodze, aby była gotowa na ostatni zryw.
Przejście na dystans 2000 m, przynoszące wyrównanie z wioślarstwem olimpijskim, będzie można zobaczyć po raz pierwszy na etapie paraolimpijskim w Tokio 2020. Dłuższy czas trwania wyścigu będzie nie tylko oznaczał większe wyzwanie fizyczne dla sportowców, ale także będzie wymagał różne podejścia taktyczne.
Parałucznictwo
I kolejny z ośmiu najdłużej rozgrywanych sportów paraolimpijskich począwszy od pierwszych igrzysk w Rzymie w 1960. Żaden sport nie ma tak wspaniałej historii paraolimpijskiej jak łucznictwo. Pierwotnie opracowany jako środek rehabilitacji i rekreacji dla osób z niepełnosprawnością ruchową, szybko przekształcił się w sport, który jest dziś konkurencyjny na arenie międzynarodowej, prezentowany dziś na Igrzyskach.
Cel tego sportu jest prosty: strzelać strzałami jak najbliżej środka tarczy i celować w złoty pierścień. Zawodnicy strzelają do tarczy, przestrzegając procedur i zasad zawodów, które są prawie identyczne z tymi stosowanymi w zawodach osób pełnosprawnych. Sportowcy rywalizują zarówno z łukami refleksyjnymi – charakterystycznymi, gdy kończyny wyginają się na zewnątrz u góry – jak i łukami bloczkowymi, które są wyposażone w mechaniczne bloczki, celowniki teleskopowe i pomoce przy wypinaniu, aby pomóc w niedokładności. Zawody łucznicze z użyciem łuku bloczkowego nie są częścią programu olimpijskiego.
Oddzielne imprezy indywidualne i zespołowe odbywają się dla kobiet i mężczyzn. W tej dyscyplinie zawodnicy rywalizują w postawie stojącej lub siedzącej. Łucznicy są klasyfikowani według stopnia niepełnosprawności, z oddzielnymi indywidualnymi wydarzeniami dla każdej z trzech klas: jedną stojącą – ARST , oraz dwie siedzące: tetraplegia – ARW 1 oraz paraplegia – ARW 2.
Jest dziewięć konkurencji w trzech głównych kategoriach: recurve – open, mieszana – open oraz W1, która jest ograniczona do zawodników klasy W1. Zawody łukowe i bloczkowe odbywają się z zawodnikami W2 i ST połączonymi, strzelając odpowiednio z łuków refleksyjnych i bloczkowych, podczas gdy zawodnicy startujący w zawodach W1 mogą wybrać, który z dwóch rodzajów łuków użyć.
Odległość i wielkość tarczy różnią się w każdej kategorii zawodów. W konkurencjach łuków klasycznych, tarcza 122 cm jest używana w odległości 70 m, z paskami punktowanymi od 10 punktów w dół do 1 punktu, od środka na zewnątrz.
W konkurencjach W1 tarcza 80 cm jest używana w odległości 50 m, przy czym zespoły również oceniają od 10 punktów w dół do jednego punktu, od środka na zewnątrz.
W konkurencjach złożonych, 48 cm tarcza jest używana w odległości 50 m, z bandami punktowanymi od 10 do pięciu punktów, od środka na zewnątrz. Jest to znane jako „cel sześciopierścieniowy”.
Jeśli dotrwałeś do końca drogi czytelniku do szczerze gratuluje! Wpis długi wyszedł nie ma co! Ale mam nadzieje, że Ci się podobał i po jego przeczytaniu nabierzesz jeszcze większa ochotę na obejrzenie nadchodzącej paraolimpiady w Tokio 2020.
Licząc od dnia 27.06.2021 do paraolimpiady pozostało 58 dni…
Maciej Warda
Źródła:
https://pl.wikipedia.org/wiki/Igrzyska_paraolimpijskie
https://paralympic.org.pl/igrzyska_paraolimpijskie/dyscypliny-paraolimpijskie/
https://olympics.com/tokyo-2020/en/paralympics/sports/
https://en.wikipedia.org/wiki/Category:Paralympic_sports
https://pl.wikipedia.org/wiki/Kategoria:Dyscypliny_paraolimpijskie