W środę, 12 marca 2023 r. w sali kinowej Muzeum Narodowego w Lublinie odbyła się "Debata na temat dostępności".
Spotkanie podsumowujące grant “Oferta kulturalno-edukacyjna do wystawy Magia Starożytnego Egiptu dostępna dla wszystkich”, realizowany w ramach projektu PFRON “Kultura bez barier”, poprowadziła Pani Małgorzata Siedlaczek z Działu Edukacji, która opowiedziała zgromadzonym Gościom o:
- pilotażowej ofercie, która towarzyszyła wystawie,
- nowych udogodnieniach dla osób ze szczególnymi potrzebami, które udało się stworzyć w ramach przedsięwzięcia,
- wynikach badania ankietowego, przeprowadzonego wśród zwiedzających.
Wydarzenie było tłumaczone na PJM przez Panią Martę Stępniak.
W trakcie spotkania osoby niedosłyszące mogły skorzystać z pętli indukcyjnej.
Cele projektu
W ramach grantu Muzeum Narodowe w Lublinie otrzymało środki w wysokości 245 570 zł. Termin realizacji projektu obejmuje jedenaście miesięcy – od sierpnia 2022 r. do czerwca 2023 r.
Celem projektu było:
- zapewnienie pełnej dostępności cyfrowej, informacyjno-komunikacyjnej oraz architektonicznej,
- przeszkolenie pracowników i wolontariuszy z zapewniania dostępności,
- wypracowanie sieci kontaktów i poszerzenie grona odbiorców,
- wypracowanie standardów dostępności wystaw i wydarzeń kulturalnych dla muzeum, we współpracy z osobami ze szczególnymi potrzebami.
Podjęte działania ogólnomuzealne
W ramach grantu Muzeum Narodowe w Lublinie podjęło szereg działań ogólnomuzealnych, obejmujących m.in.:
- szkolenia dla pracowników i wolontariuszy, zwiększające świadomość oraz wiedzę na temat potrzeb różnych grup odbiorców;
- montaż stanowiskowej pętli indukcyjnej do kasy;
- montaż przed salą wykładową podnośnika pionowego i pochylni;
- zakup tabletów (wgrane przewodniki w PJM);
- wdrożenie systemu zdalnego tłumacza języka migowego pomocnego np. przy zakupie biletu w kasie muzeum;
- tworzenie filmów z napisami oraz z wykorzystaniem PJM do wystaw stałych;
- audiodeskrypcja budynku i wystaw stałych;
- stworzenie planu tyflograficznego muzeum;
- utworzenie w mediach społecznościowych Facebook grupy “Sztuka dostępna | Muzeum Narodowe w Lublinie”;
- utworzenie tekstów w języku łatwym do czytania i rozumienia.
Wystawa "Magia Starożytnego Egiptu"
Ekspozycję zaprezentowano dokładnie w dwusetną rocznicę odczytania hieroglifów i setną rocznicę odkrycia grobowca Tutanchamona.
Wernisaż wystawy “Magia Starożytnego Egiptu” odbył się w dniu 30 września 2022 r. a w okresie od 31 września 2022 r. do 5 marca 2023 r. wystawa była dostępna dla wszystkich zwiedzających.
Inspiracją dla stworzenia wystawy była pierwsza piramida schodkowa świata, znajdująca się w Sakkarze, zaprojektowana i wykonana w 2650 roku p.n.e. przez Imhotepa dla faraona Dżesera. Budowla, będąca częścią kompleksu grobowego, ukrywała pod ziemią sieć wykutych w skale labiryntów, korytarzy i komór. Kurator wystawy – Pan Maciej Drewniak, postanowił oddać klimat tego miejsca aranżując wnętrza muzeum w prawdziwy gąszcz wnęk i korytarzy. Dzięki temu zabiegowi, zwiedzający mogli odkrywać tajemnice starożytnej ekspozycji, w czym pomagały rozmieszczone na ścianach i podłodze lśniące, kontrastowe, czerwone skarabeusze, wykonane (w ilości ponad 1000 sztuk) podczas warsztatów towarzyszących.
Ekspozycja podzielona była tematycznie na kilka sekcji, obrazujących codzienne życie starożytnych Egipcjan, ich wierzenia oraz zwyczaje pogrzebowe. W kulminacyjnym punkcie umieszczono mumię a także sarkofag Nefertiti z okresu Nowego Państwa, datowany ok. 1400 – 1295 r. p.n.e.
Poruszanie po budynku muzeum ułatwiały plany tyflograficzne, a samej wystawie „Magia Starożytnego Egiptu” towarzyszyły audiodeksrypcje, które można odsłuchać na stronie instytucji. Zamiast tablic informacyjnych na ścianach umieszczono ręcznie malowane grafiki, wzorowane na płaskorzeźbach i malowidłach, zdobiących dawne grobowce. Najważniejszym zabytkom towarzyszyły nagrania w Polskim Języku Migowym, dostępne po zeskanowaniu tabliczki informacyjnej z umieszczonym na niej kodem QR.
Wystawa była drugą najpopularniejszą ekspozycją w historii istnienia Muzeum Narodowego w Lublinie – w trakcie 5 miesięcy trwania, odwiedziło ją 39 929 osób.
Działania i wydarzenia towarzyszące wystawie
Działania towarzyszące wystawie:
- wykonanie tyflografik, wydruków 3D oraz audiodeskrypcji do eksponatów z wystawy,
- utworzenie tekstów w języku łatwym do czytania i rozumienia,
- nagranie informacji w PJM,
- stworzenie ankiet.
Wydarzenia towarzyszące wystawie:
- 7 wykładów,
- 51 lekcji muzealnych,
- 227 oprowadzań,
- 10 oprowadzań rodzinnych,
- 4 pokazy filmowe,
- warsztaty (67 warsztatów dla grup, 14 rodzinnych, 10 dla dzieci i młodzieży),
- nocne zwiedzanie.
Wydarzenia dostępne towarzyszące wystawie:
- oprowadzania tłumaczone na PJM,
- wydarzenia tłumaczone na PJM,
- warsztaty dla osób w spectrum autyzmu,
- warsztaty dla osób z niepełnosprawnością wzroku,
- oprowadzania z audiodeskrypcją na żywo oraz przy wykorzystaniu odwzorowań eksponatów.
Promocja
Podjęto działania promocyjne:
- W mediach tradycyjnych, m.in.:
- Podcast w Polskim Radio, posłuchaj: Kultura dostępna dla wszystkich – Wystawa Magia Starożytnego Egiptu w Muzeum Narodowym w Lublinie;
- Artykuł “Dotyk starożytności” na str. 52 Magazynu “Integracja” nr 6/2022, przeczytaj: cały numer magazynu „Integracja” 6/2022 (PDF, 6,24 MB);
- Artykuły w Kurierze Lubelskim.
- Poprzez bezpośredni kontakt z odbiorcą, dołącz do grupy na Facebooku “Sztuka dostępna | Muzeum Narodowe w Lublinie”.
Badania ankietowe
W okresie od 1 października 2022 r. do 5 marca 2023 r. przeprowadzono badanie ewaluacyjne, towarzyszące przedsięwzięciu “Oferta kulturalno-edukacyjna wystawy Magia Starożytnego Egiptu dostępna dla wszystkich”.
W tym celu posłużono się ankietą w formie papierowej i online (w formularzu Google), złożoną z pytań otwartych i zamkniętych, która dotyczyła dostępności i atrakcyjności oferty kulturalno-edukacyjnej Muzeum Narodowego w Lublinie dla osób ze szczególnymi potrzebami.
Analiza zebranych opinii posłuży rozwojowi i ulepszaniu oferty, w taki sposób, aby była atrakcyjna i dostępna dla wszystkich.
Wśród ankietowanych przeważały osoby w wieku pomiędzy 22 a 40 lat, przy czym najmłodszy respondent miał 7 lat a najstarszy 70 lat.
Ankietowani zostali zapytani m.in o częstotliwość odwiedzin w muzeum, działania, w których brali udział podczas ostatniej wizyty, korzystanie z wprowadzonych udogodnień (m.in. audioprzewodnik, tyflografiki, winda, pomoc asystenta, audiodeskrypcja na żywo, teksty łatwe do czytania i rozumienia).
Ponadto, poproszono o ocenę wizyty w muzeum w skali od 1 do 5, gdzie 1= źle, 2=słabo, 3=średnio, 4=dobrze, 5=bardzo dobrze. 79,9% odbiorców oceniło wizytę w muzeum bardzo dobrze.
Respondenci mieli także możliwość wyrażenia opinii w pytaniu otwartym “Co Ci się podobało/ nie podobało w trakcie wizyty lub wydarzenia?”.
W ankiecie zapytano także o atrakcyjność oferty muzeum w porównaniu do wcześniejszych wizyt, przy czym 76,6% zwiedzających uznało, że obecna oferta jest dla nich bardziej atrakcyjna, niż wcześniej.
Wśród udogodnień, które mogą jeszcze zostać wprowadzone, aby wydarzenia były bardziej dostępne, respondenci wskazali na: miejsca wyznaczone do odpoczynku, więcej dostępnych wydarzeń/wystaw, niższe ceny biletów, lepszą informację/promocję na temat działań muzeum oraz więcej odwzorowań dzieł sztuki, udostępnionych do dotyku.
Debata o dostępności
Po szczegółowym omówieniu powyższych zagadnień przy kawie i ciastku, dyskutowano nad obecnym stanem dostępności Muzeum Narodowego w Lublinie dla osób z niepełnosprawnościami oraz dzielono się pomysłami, jak tworzyć muzeum dostępne dla wszystkich a uczestnicy debaty otrzymali od pracowników muzeum pamiątkowego czerwonego skarabeusza.
W dyskusji pojawiło się m.in. wskazanie na bardzo szerokie rozumienie pojęcia “szczególnych potrzeb”; zaangażowanie osób z dysfunkcjami narządu ruchu, wzroku czy słuchu do określenia potrzeb w zakresie dostosowania dostępności zarówno ekspozycji, jak i budynku muzeum; konieczność przeszkolenia pracowników; ale także organizacji miejsc odpoczynku, również ze względu na starzenie się społeczeństwa.
Jedna z uczestniczek dyskusji wskazała na napotkane, podczas zwiedzania wystawy problemy m.in. z wysokością umieszczonych napisów, kolejnością kodów QR w ścieżce zwiedzania, a także natężeniem światła w kulminacyjnym punkcie wystawy. Ponownie poruszyła również potrzebę organizacji miejsc odpoczynku, tym razem w kontekście przewodników w PJM dla osób z niepełnosprawnością słuchu, które podczas korzystania, wymagają od użytkownika skupienia i czasu.
Pani Alicja Jankiewicz z Lubelskiego Forum Organizacji Osób Niepełnosprawnych – Sejmik Wojewódzki, nie tylko wyraziła swój głos uznania dla działań promocyjnych, prowadzonych przez muzeum w mediach społecznościowych, ale także wskazała na skuteczne przeprowadzenie całego przedsięwzięcia, stawiając je jako wzór działań dla pozostałych lubelskich instytucji kultury.
Poruszono również aspekt promocji wydarzeń kulturalnych, sformułowany w formie pytania: “Co trzeba zrobić, aby organizacje zrzeszające i działające od wielu lat na rzecz osób z konkretnym rodzajem niepełnosprawności, chciały współpracować z instytucjami kultury i uczestniczyć w wydarzeniach, organizowanych ze środków publicznych?”. Uczestnicy debaty wskazali na złożoność tego problemu i jego przyczyn, u podstaw których leży gradacja podstawowych potrzeb, które wymagają zaspokojenia w pierwszej kolejności tj.: leczenie, rehabilitacja, opieka, dostępność, transport, pozyskanie środków na dofinansowanie, zaangażowanie wolontariuszy.
Na koniec dyskusji pojawił się postulat, aby mówiąc o osobach ze szczególnymi potrzebami i osobach z niepełnosprawnościami – pamiętać o aktywizacji środowiska osób w spektrum autyzmu – zarówno o dzieciach, jak i dorosłych, którzy są obok nas, będąc częścią społeczeństwa. Jak wskazała rozmówczyni, świadomość o istnieniu spektrum funkcjonuje w społeczeństwie od niedawna i chociaż cały czas istnieje nieuzasadniona obawa i niepewność w stosunku do ich zachowań, coś zaczyna się zmieniać na lepsze. Istnieje jednak duża potrzeba współdziałania w tym zakresie.
Spotkanie zakończyły skierowane do uczestników podziękowania za udział w debacie i cenne głosy w dyskusji, które zostaną uwzględnione w kolejnych muzealnych przedsięwzięciach.
Czekamy z niecierpliwością!
Galeria zdjęć z wernisażu wystawy "Magia Starożytnego Egiptu", 30.09.2023 r.
Galeria zdjęć z "Debaty o dostępności", 12.03.2023 r.
Tekst i foto: Wiktoria Kwiecień