W środę, 7 maja 2025 r. Lublin gościł uczestników „I Forum MOSiR Lublin – Sport i Rekreacja bez Barier” oraz XXXII Lubelskiego Mityngu Olimpiad Specjalnych w Piłce Nożnej. Wydarzenia odbyły się na terenie Motor Arena Lublin i jej bocznego boiska. Zgromadziły sportowców, ekspertów, przedstawicieli instytucji publicznych, lokalną społeczność oraz zawodników z niepełnosprawnościami. Wszystkich zjednoczyła idea integracji poprzez sport.
Całość wydarzenia była tłumaczona na Polski Język Migowy przez panie: Magdalenę Gach i Jolantę Gromadę.
XXXII Lubelski Mityng Olimpiad Specjalnych w Piłce Nożnej
Forum rozpoczął turniej piłkarski Olimpiad Specjalnych, w którym uczestniczyło ok. 140 zawodników z 14 ośrodków z całego województwa lubelskiego:
- Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy nr 1 w Lublinie;
- Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy w Zalutyniu;
- Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy w Zamościu;
- Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy w Międzyrzecu Podlaskim;
- Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy im. sierżanta Józefa Franczaka ps. „Laluś” w Kozicach Dolnych;
- Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy im. Janiny Doroszewskiej w Krasnymstawie;
- Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy im. Ewy Szelburg-Zarembiny w Karczmiskach;
- Zespół Szkół Specjalnych im. ks. Jana Twardowskiego Kraśniku;
- Powiatowy Zespół Placówek Szkolno-Wychowawczych w Hrubieszowie;
- Dom Pomocy Społecznej im. Jana Pawła II w Krasnymstawie;
- Warsztaty Terapii Zajęciowej przy Lubelskim Towarzystwie Dobroczynności w Lublinie;
- Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną – Koło w Lublinie;
- Dom Pomocy Społecznej w Matczynie;
- Szkoła Podstawowa Specjalna nr 26 im. Janusza Korczaka w Lublinie.
Zawodnikom towarzyszyło 16 trenerów oraz 6 wolontariuszy.
W ceremonii otwarcia Mityngu uczestniczyli: Anna Augustyniak – Zastępca Prezydenta Miasta Lublin ds. Społecznych, Joanna Olszewska – Pełnomocnik Prezydenta Miasta Lublin ds. Osób Niepełnosprawnych, Arkadiusz Nahuluk – Prezes Zarządu MOSiR „Bystrzyca” Sp. z o.o. w Lublinie, Alicja Dudak – Dyrektor Szkoły Podstawowej nr 26 im. Janusza Korczaka w Lublinie oraz Agnieszka Birlet – Dyrektor Olimpiad Specjalnych Lubelskie.
Podczas otwarcia uczennica Szkoły Podstawowej nr 26 im. Janusza Korczaka w Lublinie odczytała słowa przysięgi olimpijskiej:
„Pragnę zwyciężyć, lecz jeśli nie będę mógł zwyciężyć, niech będę dzielny w swym wysiłku”.
Na czterech wydzielonych boiskach rozegrano łącznie 25 meczów w systemie „każdy z każdym”. Rywalizacja przebiegała w atmosferze radości, wzajemnego szacunku i sportowego ducha. Zakończenie mityngu odbyło się po południu. Uczestnikom rozdano medale oraz dyplomy. Wyróżniono najlepszych zawodników, bramkarzy oraz strzelców z poszczególnych grup.
Forum „Sport i Rekreacja bez Barier”
Tuż po otwarciu rozgrywek i pierwszym gwizdku, część zaproszonych gości przeniosła się do sali konferencyjnej, aby uczestniczyć we wspomnianym „I Forum MOSiR Lublin – Sport i Rekreacja bez Barier”. Wszystkich zebranych powitali: prowadzący wydarzenie Tomasz Jasina – ceniony komentator sportowy Telewizji Polskiej, Monika Lipińska – Wiceprezes Zarządu MOSiR „Bystrzyca” Sp. z o.o. w Lublinie, Anna Augustyniak – Zastępca Prezydenta Miasta Lublin ds. Społecznych Jarosław Pakuła – Przewodniczący Rady Miasta Lublin oraz Monika Wac – Dyrektor Oddziału Lubelskiego Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.
Wystąpieniu inauguracyjnemu, ekspercki ton nadał pierwszy prelegent, gość specjalny Łukasz Szeliga – Prezes Polskiego Komitetu Paralimpijskiego. Mówił o znaczeniu realizacji sportu osób z niepełnosprawnościami, zwracając uwagę na jego rolę w budowaniu pozytywnego wizerunku oraz uznania społecznego dla tej grupy. Wystąpienie podsumował wezwaniem do podjęcia działań na rzecz integracji, wspierania lokalnych inicjatyw sportowych oraz promowania świadomych mediów i edukacji, podkreślając znaczenie tych działań w budowaniu społeczeństwa opartego na równości i wzajemnym szacunku.
Kolejnym punktem programu była prezentacja dr hab. Anny Prokopiak, prof. UMCS i Prezes Fundacji Alpha, która omówiła organizację imprez sportowych dla osób z niepełnosprawnościami. Skupiła się na aktywności fizycznej osób w spektrum autyzmu. Podkreśliła znaczenie pozytywnych doświadczeń sportowych w dzieciństwie oraz wskazała czynniki wpływające na uczestnictwo w sporcie: indywidualne cechy, środowisko, relacje i wcześniejsze doświadczenia. Zarekomendowała, by imprezy sportowe miały niekonkurencyjny charakter, były przyjazne sensorycznie, przewidywalne i sprzyjały elastycznej socjalizacji. Wskazała także na korzyści z ich organizacji: rozwój dostępnej infrastruktury, integrację społeczną oraz promocję sportu inkluzywnego. Jako przykład dobrych praktyk przedstawiła działania z terenu Lublina — m.in. baseny, place zabaw i sprzęt adaptacyjny.
Następnie Agnieszka Zańko, Pełnomocnik Wojewody Lubelskiego do Spraw Osób z Niepełnosprawnościami, podjęła temat dostępności obiektów sportowych i rekreacyjnych w Lublinie. Zwróciła uwagę na postęp w dostosowywaniu przestrzeni miejskich do potrzeb osób z niepełnosprawnościami, podkreślając znaczenie infrastruktury w procesie integracji społecznej i aktywizacji fizycznej. Opisała konkretne udogodnienia, wprowadzone przez Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji „Bystrzyca” Sp. z o.o. w zarządzanych obiektach sportowych i rekreacyjnych, oraz wskazała na dalsze wyzwania w tym zakresie.
Po krótkiej przerwie kawowej odbyła się debata, w której uczestniczyli dotychczasowi paneliści oraz zaproszenie goście: Łukasz Szeliga, Anna Prokopiak, Agnieszka Zańko oraz dr Tomasz Bielecki i Piotr Jacniacki. Dyskusję poprowadził Tomasz Jasina. Skoncentrowano się na temacie „Sportu bez barier” w kontekście dostępności infrastruktury sportowej oraz roli sportu w budowania pozytywnego wizerunku i kształtowaniu postaw społecznych wobec osób z niepełnosprawnościami.
Drugą część wydarzenia zainaugurowała Joanna Olszewska, Dyrektor Wydziału ds. Osób Niepełnosprawnych Urzędu Miasta Lublin. Wskazała na dokument strategiczny pn. „Program działań na rzecz mieszkańców z niepełnosprawnościami na lata 2021–2025″, którego głównym celem jest zapewnienie osobom z niepełnosprawnościami (OzN) oraz ich otoczeniu dostępu do aktywności i godnego funkcjonowania w różnych sferach życia oraz systemu usług wspierających. Zwróciła uwagę na obszary działań, takie jak dostępność architektoniczna, cyfrowa i techniczna przestrzeni miasta oraz dostęp do informacji, edukacji, usług społecznych, kultury, sportu i turystyki. Olszewska omówiła najnowsze inwestycje i projekty, w tym placówki wsparcia dziennego i całodobowego, a także udział miasta w Ogólnopolskiej Akcji Społecznej „Przewijamy Polskę”, poprzez organizację Komfortek w Miejskim Ośrodku Pomocy Rodzinie (MOPR) przy ul. Zemborzyckiej, na Placu Litewskim i Dworcu Metropolitalnym. Wspomniała o zwiększaniu zatrudnienia osób z niepełnosprawnościami i promocji pozytywnego wizerunku oraz osiągnięć tej grupy. Na koniec podkreśliła istotną rolę współpracy pomiędzy instytucjami w budowaniu coraz bardziej inkluzywnego Lublina.
Następnie Ryszard Dados, Zastępca Dyrektora Lubelskiego Oddziału PFRON w prezentacji „Sport i rekreacja bez barier” omówił podstawy prawne i praktyczne wyzwania związane z zapewnianiem dostępności obiektów sportowych dla osób z niepełnosprawnościami. Odwołując się do obowiązujących aktów prawnych takich jak: Konwencja ONZ o prawach osób niepełnosprawnych czy Ustawa o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami, wskazał na kluczowe obowiązki instytucji publicznych w zakresie dostępności architektonicznej, cyfrowej i informacyjno-komunikacyjnej. Przedstawił ideę projektowania uniwersalnego, racjonalnych usprawnień oraz przykłady dostosowań możliwych do wdrożenia w obiektach sportowych. Jednocześnie, na podstawie doświadczeń z wielu przeprowadzonych spotkań z kadrą zarządzającą jednostkami samorządowymi w regionie, zwrócił uwagę na problemy praktyczne – brak środków finansowych i niedostateczną świadomość na temat dostosowań dla osób o szczególnych potrzebach. Podkreślił, że dostępność nie powinna być traktowana wyłącznie jako obowiązek, lecz jako inwestycja w wizerunek, rozwój oraz inkluzję społeczną. Zasygnalizował również znaczenie edukacji personelu, roli technologii oraz współpracy instytucjonalnej.Na zakończenie wskazał na możliwość skorzystania ze środków finansowych w ramach programów PFRON oraz Ministerstwa Sportu i Turystyki, zachęcając do korzystania z tych źródeł wsparcia inwestycji w dostępność infrastruktury sportowej.
Jerzy Milewski, Specjalista ds. dostępności z firmy Altix w swoim wystąpieniu pt.: „Audyt dostępności architektonicznej, informacyjnej oraz komunikacyjnej w ośrodkach sportowo-rekreacyjnych”, skupił się na kluczowych aspektach prawnych i użytkowych. Omówił podstawy ustawowe obowiązku zapewniania dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami. Wyjaśnił, czym jest audyt, jakie są jego cele oraz jak wygląda typowy raport audytowy. Wskazał, że audyt to nie tylko analiza barier architektonicznych, ale także sposób na poprawę funkcjonalności i planowanie realnych dostosowań. Milewski przywołał liczne przykłady najczęściej spotykanych błędów w przestrzeniach publicznych, ilustrując je licznymi zdjęciami z audytów terenowych. Podkreślił, że dobrze przeprowadzony audyt dostarcza nie tylko diagnozy, ale też praktycznych rekomendacji, dzięki którym instytucje mogą wdrażać realne zmiany z korzyścią dla wszystkich użytkowników.
Ostatnim prelegentem był Juliusz Lesman – finansista i audytor z firmy Comper, który przedstawił model powierzeniowy dla sportu bez barier, kładąc szczególny nacisk na rolę spółek komunalnych w realizacji takich inicjatyw. Spółki komunalne mogą efektywnie wspierać gminy w realizacji ich zadań, przeprowadzać inwestycje oraz sprawniej świadczyć usługi publiczne co odciąża budżet gminy. Analityk wyjaśnił, że konstrukcja powierzeniowa jest podstawą działalności spółek komunalnych, co pozwala na realizację zadań z zakresu sportu i rekreacji, w tym zadań związanych z potrzebami osób z niepełnosprawnościami (OzN). Zwrócił uwagę na konieczność zapewnienia odpowiednich środków finansowych i rekompensat dla spółek komunalnych, które świadczą usługi na rzecz OzN, a także na to, jak w praktyce wygląda konstrukcja powierzeniowa w odniesieniu do takich usług.
Po przerwie kawowej miała miejsce druga debata, moderowana przez dr Annę Bieganowską-Skórę (UMCS, LFOON-SW). O wyzwaniach i perspektywach sportu i rekreacji bez barier dyskutowali: Joanna Olszewska, Ryszard Dados, Jerzy Milewski oraz Juliusz Lesman, Iwona Czernicka-Białowąs i Aneta Maj.
Zakończenie Forum miało miejsce w późnych godzinach popołudniowych. Przez cały dzień uczestnikom towarzyszyła wystawa prac plastycznych uczniów klas 1-8 ze Szkoły Specjalnej nr 26 pt. „Sport w moim życiu”. Kolorowe rysunki emocji i sportowych inspiracji, zostały wyeksponowane na przeszkleniu sali konferencyjnej, tworząc przestrzeń do artystycznej refleksji nad rolą sportu w życiu młodych osób z niepełnosprawnościami. Uczestnikom forum umożliwiono oddanie głosu na wybraną pracę.
Podsumowanie
Forum stanowiło nie tylko platformę wymiany doświadczeń, ale także impuls do podejmowania dalszych działań na rzecz dostępności sportu i rekreacji dla osób z niepełnosprawnościami, a także na rzecz promowania integracji i pełnej inkluzywności w społeczeństwie. Podkreślano znaczenie roli szkół i przygotowania trenerów, a także potrzebę likwidacji barier społecznych, które często okazują się trudniejsze do pokonania niż przeszkody fizyczne. Zwracano uwagę na potrzebę podnoszenia świadomości społecznej – poprzez edukację, informację, przełamywanie stereotypów i budowanie wspólnoty. W przebiegu wydarzenia pojęcie dostępności rozumiano szeroko – jako wzmacnianie więzi społecznych, zmianę sposobu myślenia oraz działania edukacyjne.
Uczestnicy jednogłośnie wyrazili nadzieję, że było to pierwsze z wielu spotkań i że na stałe wpisze się ono w kalendarz lubelskich wydarzeń jako inicjatywa cykliczna.
Galeria zdjęć
Tekst i foto: Wiktoria Kwiecień
Materiał powstał w ramach projektu „Wzmacniamy aktywność”
realizowanego w okresie 01.01.2025 r. – 29.02.2028 r.
przez Lubelskie Forum Organizacji Osób Niepełnosprawnych – Sejmik Wojewódzki
Zadanie publiczne jest dofinansowane ze środków PFRON
UWAGA: Pobieranie, kopiowanie i jakiekolwiek inne wykorzystanie treści dostępnych w powyższym materiale wymaga pisemnej zgody LFOON – SW będącego właścicielem serwisu www.niepelnosprawnilublin.pl.