„Jeżeli nie będziemy stanu niepełnosprawności stygmatyzować, to pojawiająca się nieoczekiwanie w obrębie tego stanu sztuka przyniesie wolność oraz niezależność osobistą i społeczną ludziom często wykluczonym z powodów swojej inności” – to, skierowane do ogółu społeczeństwa, przesłanie stanowi misję działającej od 2013 roku w progach Centrum Kultury w Lublinie, a prowadzonej przez Fundację Teatroterapia Lubelska, Galerii Art Brut.
Mieszkańcy naszego miasta przywykli już do tego, że co jakiś czas zapraszani są na kolejną wystawę– do tej pory zaprezentowano prace ponad 160 polskich i zagranicznych artbrucistów. Nikogo nie dziwią też artbrutowe billboardy rozsiane w przestrzeni miasta. Nie każdy jednak wie, że inspiracją do powstania Galerii w Lublinie stały się życie i twórczość Dominiki Mendel, dla której od najmłodszych lat rysunki i obrazy są środkiem komunikacji z otoczeniem. Wyjaśnienia może wymagać również sama nazwa Galerii – pojęcie art brut, jak donosi Wikipedia, oznacza wszelkie formy sztuki tworzonej nieprofesjonalnie i spontanicznie, przede wszystkim przez osoby bez formalnego wykształcenia artystycznego lub dotknięte chorobą psychiczną (www.pl.wikipedia.org/wiki/Art_brut). W całej Polsce działa tylko kilka galerii tego typu – pod tym względem Lublin stanowi nie tylko inspirację, ale i awangardę.
Ostatnie przedwakacyjne wydarzenie w Galerii odbyło się 6 lipca 2021 roku. Spotkanie jedno, a okazje dwie. Po pierwsze zaproszeni goście uczestniczyli w wernisażu wystawy „Paweł Biesok. Spotkania mistrzów” (prace wielokrotnie nagradzanego uczestnika Warsztatów Terapii Zajęciowej w Drogomyślu można oglądać w Galerii Art Brut jeszcze do końca sierpnia).
Drugim powodem była promocja wydawnictwa Fundacji Teatroterapia Lubelska – albumu ARTBRUT. Jego sensem wydawniczym – jak napisali w materiałach promocyjnych organizatorzy – jest obrona i ochrona praw autorskich współczesnych twórców artbrut w Polsce. Często prace artystów z niepełnosprawnością są oddawane, przekazywane bez zgody, a nawet wiedzy autora pracy.
Wydawnictwo otwiera swoisty manifest do niepełnosprawnych twórców dotyczący ich praw, będący jednocześnie zaproszeniem do odsłuchania dołączonego na płycie wywiadu o prawach autorskich. Na pytania Soni Wilk (kuratorki Galerii Plastyki Nieprofesjonalnej Muzeum Śląskiego w Katowicach ) odpowiedziała Ewa Królik, prawniczka specjalizująca się wprawie autorskim.
Czytelnik może również zatopić się w refleksji na temat tego, czy(m) właściwie jest niepełnosprawności i w jakich kontekstach należy o niej mówić i myśleć; w którym miejscu biegnie granica między sztuką a terapią – do przemyśleń skłaniają słowa wstępne Marii Pietruszy-Budzyńskiej (Prezydenta Teatroterapii Lubelskiej) oraz prof. dr. hab. Janusza Kirenki (UMCS), który również wielokrotnie wystawiał swoje prace w Galerii.
Każdy, kto sięgnie po prezentowany album ma możliwość poznania Artystów, którzy na przestrzeni lat gościli ze swoimi dziełami w gościnnych progach lubelskiego ArtBrutu. Lwia część wydawnictwa poświęcona jest opisowi sylwetek poszczególnych Twórców oraz prezentacji zdjęć ich przykładowych prac. Nie zapomniano również o wystawach zbiorowych, zdjęciach bilboardów stanowiących swoiste zaproszenie na wystawy. Dla Czytelników chcących poczuć wyjątkowy klimat miejsca przygotowano kolaż zdjęć z poszczególnych wernisaży i spotkań.
Autorzy koncepcji graficznej i merytorycznej albumu: Maria Pietrusza-Budzyńska i Aleq Budzyński zadbali w każdym szczególe o to, aby czytelnikowi odświeżyły się w głowie wspomnienia wydarzeń, w których uczestniczył; z żalem pomyślał o tych, w których nie mógł wziąć udziału i z tęsknotą czekał na kolejne, które z pewnością już niedługo 
A zanim to nastąpi, to spragnionych wrażeń artystycznych zapraszam na stronę www.artbrut.lublin.pl
tekst i zdjęcia: Anna Bieganowska-Skóra
Materiał powstał w ramach projektu “Promowanie aktywności osób niepełnosprawnych w różnych dziedzinach
życia społecznego i zawodowego” realizowanego w okresie 01.06.2021 – 10.12.2021 r. przez Lubelskie Forum Organizacji Osób Niepełnosprawnych – Sejmik Wojewódzki ze środków Województwa Lubelskiego.
UWAGA: Kopiowanie, skracanie, przerabianie, wykorzystywanie fotografii i tekstów (lub ich fragmentów) publikowanych w portalu www.niepelnosprawnilublin.pl, w innych mediach lub innych serwisach informacyjnych wymaga zgody redakcji.