22 października 2025 roku o godz. 10.00 w kinie Merkury przy ul. Brzeskiej 43 w Białej Podlaskiej odbył się XII Festiwal Filmowy Twórczości Osób Niepełnosprawnych. W trakcie wydarzenia, zorganizowanego przez WTZ Caritas Diecezji Siedleckiej pod hasłem „NiepełnoSPRAWNI i Ja”, zaprezentowano 13 filmów.
Ten dzień, w historii miasta, zapisał się jako moment, w którym filmowa wrażliwość i nieposkromiona pasja wzięły górę nad niepełnosprawnością. Kino Merkury zamieniło się w tętniącą życiem arenę sztuki najbardziej autentycznej, goszcząc tradycyjnie XII Festiwal Filmowy Twórczości Osób Niepełnosprawnych. To wydarzenie nie było jedynie konkursem – było świętem talentu, autorefleksji i przełamywania barier, zorganizowanym z sercem i profesjonalizmem przez Warsztat Terapii Zajęciowej Caritas Diecezji Siedleckiej.
Uroczyste otwarcie Festiwalu rozpoczęło się od przemówień, które podkreślały terapeutyczną i integrującą moc kina. Wydarzenie otworzył kierownik Warsztatu Terapii Zajęciowej w Białej Podlaskiej, Jakub Semeniuk. W imieniu Prezydenta Miasta Biała Podlaska zgromadzonych powitała wiceprezydent Justyna Gorczyca. Na widowni zasiedli znamienici goście, m.in.: biskup siedlecki ks. Kazimierz Gurda, dyrektor Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Białej Podlaskiej Małgorzata Malczuk oraz dyrektor Caritas Diecezji Siedleckiej ks. Paweł Zazuniak.
Festiwal objęli Patronatem Honorowym: Prezydent Miasta Biała Podlaska Michał Litwiniuk, biskup siedlecki ks. Kazimierz Gurda, Starosta Bialski Mariusz Filipiuk.
„NiepełnoSPRAWNI i Ja”: siła osobistej historii
Hasło przewodnie tegorocznej edycji – „NiepełnoSPRAWNI i Ja” – okazało się kluczem do niezwykle intymnych i poruszających obrazów. W wydarzeniu zaprezentowano 13 filmów przygotowanych przez twórców z Warsztatów Terapii Zajęciowej (WTZ), Środowiskowych Domów Samopomocy (ŚDS) i Domów Pomocy Społecznej (DPS) z województw lubelskiego i mazowieckiego.
Ideą przyświecającą twórcom i organizatorom jest przełamywanie stereotypów, co organizator Jakub Semeniuk skomentował następująco:
„Tegoroczne hasło Niepełnosprawni i ja było bardzo ogólne. A jednak zostało zrozumiane i zrealizowane w podobny sposób przez wielu autorów. Taka jedna myśl przewodnia: „nie jestem dżemem, żeby mnie etykietować!” Nie jestem idealny, ale jestem sobą i to są takie przesłania, które mówią właśnie o tym, że wszyscy jesteśmy piękni – tacy, jacy jesteśmy.
Taka jest zresztą sama idea festiwalu, żeby pokazać społeczeństwu lokalnemu, mam nadzieję, że w przyszłości ogólnopolskiemu, że osoby z niepełnosprawnością są pełnoprawnymi członkami społeczeństwa. Są, byli i zawsze będą. Zawsze to powtarzam i będę to powtarzał. Niektóre filmy ogrywały temat z przymrużeniem oka, inne potraktowały go refleksyjnie i poważnie. Ale przekaz był jeden: nie etykietujmy się nawzajem nie zamykajmy w szufladkach.
My się cały czas jeszcze z tym spotykamy, wychodząc z uczestnikami do miasta, na przysłowiową pizzę czy do kina. Zauważamy różne reakcje, niekiedy negatywne, ludzie wzrokiem uciekają, przychodzą na drugą stronę ulicy. Nie jest to już w takim natężeniu jak kiedyś, ale wciąż się zdarza, a zwłaszcza w mniejszych miejscowościach. I filmem walczymy z tymi stereotypami, usiłujemy im przeciwdziałać”.
Kamery, trzymane w rękach twórców stały się lustrami dla ich wewnętrznego świata i potężnym megafonem dla ich głosu w społeczeństwie. Otrzymaliśmy paletę emocji: od wzruszających historii, przez pełne humoru komedie, po głębokie, filozoficzne etiudy o poczuciu własnej wartości. Każdy film, ograniczony limitem czasowym do 8 minut udowodnił, że ograniczenia fizyczne czy intelektualne znikają, gdy pojawia się wizja artystyczna. Każda sekunda, kadr i wypowiedziane słowo w tych amatorskich produkcjach pełne były autentyzmu, którego często brakuje w wielkich komercyjnych hitach.
Po obejrzeniu wszystkich produkcji, organizator Jakub Semeniuk z dumą podsumował poziom tegorocznej edycji:
„Wrażenia jak najbardziej pozytywne. Wydaje mi się, że wszystko się udało. Z roku na rok filmy są coraz lepsze. Rośnie poziom zarówno merytoryczny, jak i techniczny. Między tym, co było kilka kilkanaście lat temu, a tym, co mogliśmy oglądać dziś, jest naprawdę duża różnica. Można powiedzieć: progres niesamowity, więc jestem bardzo zadowolony. Publiczność też jak zawsze żywiołowo reaguje, oklaskami nagradza swoich znajomych, bo po tych kilkunastu latach zawiązały się między uczestnikami więzi, relacje i przyjaźnie. Widać, jak bardzo wszyscy się cieszą, oglądając siebie i swoich znajomych na ekranie. To jest bardzo duża wartość. No i frekwencja nam bardzo dopisała.”
Zwycięzcy – emocje, które poruszają
Jury, pod przewodnictwem Arkadiusza Michlewicza, miało przed sobą niełatwe zadanie, podkreślając rosnący rokrocznie poziom prac. Jak wyjaśnił przewodniczący Jury, wybór laureatów był bardzo trudny i wymagał zmiany metodologii oceny:
„Na początku przyjęliśmy metodę skali od 1 do 10 do oceny filmów, ale to się nie sprawdziło, bo okazało się, że zbyt dużo filmów uzyskało ten sam wynik. Wprowadziliśmy punktację od 1 do 13 i w ten sposób każdy członek Jury przyznawał unikalną wartość każdemu z filmów, żaden punkt się nie powtórzył i taka procedura pomogła wyłonić zwycięzcę.
Co jest najważniejsze? Co przyciągnęło uwagę jurorów? My generalnie zwracamy uwagę na zaangażowanie samych uczestników; na to, w jaki sposób oni pokazują dany temat.
Staramy się te filmy oceniać pod kątem wkładu pracy samych autorów – osób z niepełnosprawnością, bo to jest chyba takie najbardziej miarodajne i pokazujące, że to faktycznie oni najwięcej w tę pracę samych siebie włożyli.” – podsumował Arkadiusz Machlewicz.
Ostatecznie, na szczycie podium stanął Warsztat Terapii Zajęciowej w Kodniu, który zdobył I miejsce za poruszający film „Niepełnosprawni i ja – Serce”. Jury doceniło również Środowiskowy Dom Samopomocy w Białej Podlaskiej, przyznając II miejsce za film „Proste sprawy”, oraz Warsztat Terapii Zajęciowej w Siedlcach – Caritas Diecezji Siedleckiej za III miejsce, za produkcję „Mój świat”.
Wśród gromkich braw i wzruszeń wręczono także nagrodę najbardziej cenioną przez twórców – Nagrodę Publiczności. Trafiła do WTZ Caritas Diecezji Siedleckiej w Białej Podlaskiej, za film „Mój świat”, dowodząc, że lokalne historie mają największą moc oddziaływania.
Gwiazdy poza czerwonym dywanem
Poza konkursem, organizatorzy zadbali o dodatkowe atrakcje. Uczestnicy Festiwalu mogli skosztować pysznego poczęstunku przygotowanego przez gospodarzy, a na finał, w ramach podziękowania i nagrody, odbyła się projekcja pełnometrażowego filmu „Skrzat. Nowy początek”.
Podsumowując, XII Festiwal Filmowy w Białej Podlaskiej to mocny, pozytywny sygnał dla społeczeństwa, że kreatywność, talent i determinacja są uniwersalnymi siłami, które znoszą wszelkie podziały. Organizatorzy ogłosili już hasło na kolejną, XIII edycję: „NiepełnoSPRAWNI i edukacja”. Jakub Semeniuk kreśląc plany na przyszłość i nadzieję na zwiększenie zasięgu dodał:
„Na zakończenie ogłosiliśmy hasło przyszłorocznej edycji festiwalu: Niepełnosprawni i edukacja. Już dziś jesteśmy ciekawi, jak ten temat zostanie potraktowany. Przypomnę, że nasz festiwal skierowany do dorosłych osób z niepełnosprawnością z takich placówek jak warsztaty terapii zajęciowej, środowiskowe domy samopomocy, czy domy pomocy społecznej; z placówek, które prowadzą rehabilitację zawodową i społeczną osób z niepełnosprawnością. Nie ograniczamy się geograficznie – zaproszenie kierujemy do placówek z całej Polski. W poprzednich edycjach oglądaliśmy filmy z takich ośrodków jak Kraków czy Zamość. Staramy się wysyłać zaproszenia, rozmawiać z różnymi ośrodkami, niestety cały czas pokutuje jednak stereotyp odległości, że jesteśmy „na drugim końcu Polski”, że trudno do nas dotrzeć. Nie ustajemy w wysiłkach, reklamujemy się i mamy nadzieję, że przyniesie to efekt w postaci zasięgu ogólnopolskiego.”
Każdy uczestnik, bez względu na werdykt, opuszczał Kino Merkury jako artysta, co jest esencją terapii przez sztukę. XII Festiwal Filmowy w Białej Podlaskiej udowodnił, że kino jest najdoskonalszym językiem do przełamywania izolacji. Biała Podlaska, na ten jeden dzień, stała się stolicą kina, które cieszy oko i inspiruje.
Galeria zdjęć
Tekst i foto: Agnieszka C. Gałązka
Anna Bieganowska-Skóra
Materiał powstał w ramach projektu „Wzmacniamy aktywność”
realizowanego w okresie 01.01.2025 r. – 29.02.2028 r.
przez Lubelskie Forum Organizacji Osób Niepełnosprawnych – Sejmik Wojewódzki
Zadanie publiczne jest dofinansowane ze środków PFRON
UWAGA: Pobieranie, kopiowanie i jakiekolwiek inne wykorzystanie treści dostępnych w powyższym materiale wymaga pisemnej zgody LFOON – SW będącego właścicielem serwisu www.niepelnosprawnilublin.pl.