W środę, 2 kwietnia 2025 r. w Lublinie zainaugurowano obchody Lubelskich Dni Autyzmu.
Wydarzenie zorganizował Wydział Zdrowia i Profilaktyki Urzędu Miasta Lublin we współpracy z licznymi instytucjami i organizacjami. Wśród partnerów wydarzenia znaleźli się: Fundacja Alpha, Krajowe Towarzystwo Autyzmu Oddział w Lublinie, Szkoła Podstawowa Specjalna nr 26 im. J. Korczaka w Lublinie, Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy nr 2 w Lublinie, Środowiskowy Dom Samopomocy „Mozaika” w Lublinie, Centrum Medyczne NZOZ SANUS w Lublinie, Niepubliczne Przedszkole Specjalne „Tajemniczy Ogród”, Niepubliczne Przedszkole Artystyczne „Słonecznik” w Lublinie, Zespół Przedszkolny nr 2 w Lublinie, Akademickie Centrum Wsparcia UMCS, Miejski Urząd Pracy w Lublinie oraz Wojewódzki Urząd Pracy w Lublinie. Dzięki współpracy placówek, podczas trwania wydarzenia zaoferowano uczestnikom szeroką gamę warsztatów i prelekcji, które poruszały tematykę różnych perspektyw autyzmu.
Celem obchodów było zwiększenie świadomości społecznej na temat autyzmu oraz wsparcie osób ze spektrum autyzmu i ich rodzin.
Symboliczny „niebieski spacer” – rozpoczęcie obchodów
Główne obchody Światowego Dnia Świadomości Autyzmu w Lublinie rozpoczęły się o godzinie 10:00 symbolicznym „niebieskim spacerem”. Uczestnicy, w tym liczna grupa dzieci przedszkolnych, przeszli ulicami miasta wyrażając solidarność z osobami ze spektrum autyzmu, zaopatrzeni w niebieskie elementy garderoby oraz niebieskie balony. Trasa spaceru prowadziła od Placu Litewskiego – przez Krakowskie Przedmieście i Stare Miasto – do Zamku Lubelskiego. Ten symboliczny gest miał na celu zwrócenie uwagi mieszkańców miasta na problemy osób ze spektrum autyzmu oraz promowanie postawy zrozumienia i akceptacji.
Spotkanie otwarte w Chatce Żaka
Następnie w godzinach 12:00-16:00 w Akademickim Centrum Kultury i Mediów UMCS Chatka Żaka przy ul. Radziszewskiego 16 odbyło się spotkanie otwarte dla mieszkańców Lublina, mające na celu propagowanie wiedzy na temat potrzeb i problemów osób z autyzmem oraz ich rodzin. W ramach wydarzenia zaprezentowano ofertę współorganizatorów, którzy działają w Lublinie w obszarze wsparcia osób z autyzmem, zajmując się terapią, edukacją i/lub integracją zawodową.
W programie spotkania znalazły się m.in. warsztaty i wykłady, które dotyczyły szerokiej tematyki związanej z autyzmem. Wykłady prowadzili eksperci psychologii, pedagogiki, terapii zajęciowej a także studenci i doktoranci, którzy w swoich wystąpieniach dzielili się wynikami własnych badań oraz doświadczeniami zdobytymi w pracy z osobami ze spektrum autyzmu.
Poruszono m.in. zagadnienie dotyczące pracy i zatrudnienia osób ze spektrum autyzmu – temat, ten cieszył się dużym zainteresowaniem. Eksperci i przedstawiciele organizacji działających w Lublinie opowiadali o możliwościach zawodowych, dostępnych dla osób z ASD oraz o programach wsparcia, które pomagają im w integracji zawodowej.
Stoiska współorganizatorów
W holu Chatki Żaka, można było odwiedzić różnorodne stoiska przygotowane przez współorganizatorów, które oferowały bogatą gamę informacji i aktywności związanych z autyzmem.
Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy nr 2 w Lublinie przygotował stoisko sensoryczne, które oferowało przygotowane przez nauczycieli różnorodne materiały i narzędzia wspomagające rozwój sensoryczny uczniów niepełnosprawnych intelektualnie oraz ze spektrum autyzmu. Dodatkowo, można było podziwiać ekspozycję prac plastycznych uczniów.
Szkoła Podstawowa nr 26 im. Janusza Korczaka zorganizowała stoisko informacyjno-konsultacyjne, gdzie rodzice mogli uzyskać informacje na temat przyjęcia dziecka do szkoły. W godzinach popołudniowych odbyły się warsztaty florystyczne, podczas których rodzice i dzieci tworzyli kompozycje wielkanocne i wiosenne z naturalnych materiałów. Równocześnie, piętro wyżej, odbywały się warsztaty kreatywne, które miały na celu rozwijanie umiejętności twórczych uczestników.
Środowiskowy Dom Samopomocy „Mozaika” zorganizował stoisko informacyjno-konsultacyjne, natomiast w sali na piętrze uczestnicy mogli obejrzeć nagranie spektaklu „Piękne Kaczątko”, w którym występowały osoby ze spektrum autyzmu. Przeprowadzono także prezentację na temat nawigoterapii.
Studenci Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, poprzez Akademickie Centrum Wsparcia, przeprowadzili szereg warsztatów dotyczących planowania pomocy psychologiczno-pedagogicznej, kobiet w spektrum autyzmu, teorii umysłu oraz neuroróżnorodności. Zachęcali także do zapisów na darmowe konsultacje psychologiczne dla dorosłych mieszkańców miasta Lublin.
Centrum Medyczne NZOZ SANUS w Lublinie miało swoje stoisko informacyjno-konsultacyjne, na którym rozdawano materiały informacyjne i upominki dla najmłodszych a także zapraszano na nadchodzące warsztaty dla rodziców/opiekunów pt. „Sztuka terapii – możliwości terapeutyczne dla dzieci ze spektrum autyzmu”, które odbędą się 23 kwietnia w godzinach 13:00 – 15:00 (ilość miejsc ograniczona do 20-25 osób).
Fundacja ALPHA zorganizowała warsztat na temat zatrudniania osób ze spektrum autyzmu, który poprowadziła Prezes Fundacji – Pani dr hab. Anna Prokopiak, prof. UMCS oraz warsztat dotyczący wolontariatu rówieśniczego, który poprowadziła jego wieloletnia koordynatorka – Pani mgr Katarzyna Siedlecka, psycholog i pedagog specjalny. Występ artystyczny zespołu „AUKUSTYCZNI” był jednym z głównych punktów programu.
Niepubliczne Przedszkole Specjalne „Tajemniczy Ogród” oraz Wojewódzki i Miejski Urząd Pracy w Lublinie miały swoje stoiska informacyjno-konsultacyjne. Oferowały informacje na temat rozwoju dzieci oraz form zatrudnienia i programów aktywizujących osoby bezrobotne.
Instytut Diagnozy i Terapii „Logos” prezentował informacje na temat terapii zaburzeń motorycznych jamy ustnej oraz integracji sensorycznej przy wykorzystaniu pomocy do tworzenia ścieżki sensorycznej. Fizjoterapeuta instytutu prowadził z dziećmi zajęcia z wykorzystaniem taśmy gumowej.
Warsztat: Zatrudnianie osób ze spektrum autyzmu - szanse dla pracowników i pracodawców”
Warsztat prowadzony przez Panią dr hab. Annę Prokopiak, prof. UMCS, pełniącą funkcję Prezesa Fundacji Alpha, dotyczył zatrudniania osób ze spektrum autyzmu oraz korzyści i wyzwań związanych z tym procesem. Dr Prokopiak podkreśliła, że osoby ze spektrum autyzmu mogą być niezwykle sumienne, lojalne i zaangażowane w swoje obowiązki służbowe, co czyni je wartościowymi pracownikami.
Jednocześnie, zatrudnianie osób ze spektrum autyzmu wiąże się również z pewnymi wyzwaniami. Pracodawcy często obawiają się zatrudniania osób z autyzmem z powodu braku wiedzy na temat ich indywidualnych potrzeb oraz stereotypów zakorzenionych w społeczeństwie. Dr Prokopiak zwróciła uwagę na konieczność edukacji zespołu w zakresie spektrum autyzmu oraz tworzenia inkluzywnego środowiska pracy, które uwzględnia specyficzne potrzeby neuroróżnorodnych pracowników.
Podczas warsztatu wspomniano o korzyściach płynących z zatrudniania osób w spektrum autyzmu. Przykłady dobrych praktyk, zarówno lokalnych, jak i międzynarodowych (australijskich), zostały przedstawione jako inspiracja dla pracodawców.
Warsztat przyciągnął różnorodną grupę uczestników. Obecność Pani Joanny Olszewskiej, Pełnomocnika Prezydenta Miasta Lublin ds. Osób Niepełnosprawnych oraz Pani Barbary Danieluk, Dyrektor Wydziału Zdrowia i Profilaktyki Urzędu Miasta Lublin, podkreśliła zaangażowanie władz miasta w kwestie związane z integracją i wsparciem osób ze spektrum autyzmu. Udział młodzieży z lubelskich liceów oraz studentów świadczy o rosnącej świadomości i zainteresowaniu młodego pokolenia problematyką autyzmu. Obecni na spotkaniu przedstawiciele pracodawców, urzędów pracy, agencji rekrutacyjnych oraz lubelskich instytucji kultury i polityki społecznej mieli okazję dowiedzieć się więcej o korzyściach płynących z zatrudniania osób ze spektrum autyzmu oraz o wyzwaniach, jakie mogą się z tym wiązać. Obecność samych osób z autyzmem była niezwykle ważna, ponieważ pozwoliła na bezpośrednią wymianę doświadczeń i perspektyw. Taka różnorodność uczestników sprzyjała tworzeniu inkluzywnego i otwartego środowiska, w którym każdy mógł się czegoś nauczyć i podzielić swoimi spostrzeżeniami.
Pani dr hab. Anna Prokopiak, prof. UMCS, aktywnie angażowała uczestników warsztatu, zachęcając ich do udziału w dyskusji i wymiany doświadczeń. Dzięki temu warsztat stał się interaktywną platformą, gdzie uczestnicy mogli dzielić się swoimi spostrzeżeniami, zadawać pytania i wspólnie poszukiwać rozwiązań dotyczących zatrudniania osób ze spektrum autyzmu. Forma przeprowadzenia warsztatu sprzyjała otwartości i zrozumieniu różnych perspektyw, co jest kluczowe w budowaniu inkluzywnego środowiska pracy. Uczestnicy mieli okazję nie tylko zdobyć wiedzę teoretyczną, ale również dowiedzieć się o praktycznych aspektach i wyzwaniach związanych z zatrudnianiem osób z autyzmem.
Warsztat: „Powiązania spektrum autyzmu z zaburzeniami odżywiania”
Warsztat pt. „Powiązania spektrum autyzmu z zaburzeniami odżywiania”, prowadzony przez psycholog, Panią mgr Kingę Gałuszkę, miał na celu zgłębienie tematu, który wciąż nie jest szeroko omawiany, a który ma duże znaczenie w kontekście zdrowia osób ze spektrum autyzmu. Był próbą odpowiedzi na postawione przez prowadzącą pytanie: „Co łączy anoreksję i neuroatypowość?”. Autorka podjęła się wskazania relacji pomiędzy psychopatologią zaburzeń odżywiania a zaburzeniami ze spektrum autyzmu.
Agenda spotkania została podzielona na cztery obszary:
- Neuroatypowość współcześnie.
- Pierwsze zaburzenia odżywiania – kilka słów o anoreksji.
- Przegląd badań – ASD i AN.
- A więc… Co łączy anoreksję i neuroatypowość?
W przykładach badań podanych przez doktorantkę, osoby w spektrum autyzmu często wykazywały specyficzne cechy (zespół cech), które mogą wpływać na różne aspekty ich funkcjonowania, w tym na odżywianie.
Na koniec autorka przytoczyła model teoretyczny zaproponowany przez Brede i współpracowników (2020) w artykule pt. “For Me, the Anorexia is Just a Symptom, and the Cause is the Autism”: Investigating Restrictive Eating Disorders in Autistic Women” (tłum. „Dla mnie anoreksja to tylko objaw, a przyczyną jest autyzm”: Badanie zaburzeń odżywiania u kobiet autystycznych), który wskazuje na mechanizmy specyficzne dla autyzmu, prowadzące do trudności z restrykcyjnym jedzeniem. Model ten zakłada, że trudności związane z autyzmem mogą prowadzić do restrykcyjnych zachowań żywieniowych bezpośrednio (np. poprzez nadwrażliwość sensoryczną) lub pośrednio (np. poprzez trudności emocjonalne wynikające z doświadczeń społecznych). Restrykcyjne jedzenie może być używane jako sposób na radzenie sobie z emocjami i sensorycznym przeciążeniem, a kontrolowanie jedzenia może przynosić poczucie spokoju i przewidywalności.
Jak zauważyła doktorantka, problemy z odżywianiem u wielu osób ze spektrum autyzmu mogą występować jeszcze przed postawieniem diagnozy, a często stają się jednym z pierwszych sygnałów, które mogą wskazywać na konieczność dalszej diagnozy i oceny stanu zdrowia.
Podsumowanie
Lubelskie Dni Autyzmu to wydarzenie, które stanowi ważny krok w budowaniu miasta świadomego i wspierającego osoby ze spektrum autyzmu. Kolejne dni zapowiadają się równie interesująco. Planowane są dalsze warsztaty oraz spotkania, które umożliwią pogłębianie wiedzy na temat autyzmu oraz skutecznych metod wsparcia. Z pełnym harmonogramem pozostałych wydarzeń można zapoznać się na stronie Urzędu Miasta Lublin.
Galeria zdjęć
Tekst i foto: Wiktoria Kwiecień